Các nhà nghiên cứu đã có một bước đột phá trong việc tìm hiểu về quá trình hình thành dòng chảy của các con sông trên toàn cầu. Theo một nghiên cứu mới đây, các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh nếu tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện. Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng đối với việc hiểu và quản lý các hệ sinh thái sông ngòi đa dạng trên Trái Đất.
Sông ngòi đóng vai trò như những động mạch của hành tinh, cung cấp nước, trầm tích và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của các hệ sinh thái khác nhau. Tuy nhiên, việc tìm hiểu nguyên nhân định hình dòng chảy của các con sông đã trở thành một thách thức lâu dài đối với các nhà nghiên cứu trong hơn một thế kỷ qua. Một nhóm nghiên cứu tại Đại học California, Santa Barbara (UCSB) đã thực hiện một nghiên cứu toàn diện để giải quyết vấn đề này.
Nhóm nghiên cứu tại UCSB đã lập bản đồ động lực của các nhánh sông dọc theo 84 con sông trên toàn cầu trong suốt 36 năm, dựa trên các hình ảnh vệ tinh. Kết quả cho thấy rằng tốc độ xói mòn bờ sông và tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện là hai yếu tố quan trọng quyết định sự hình thành các nhánh sông. Khi tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích, các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh.
Các nhà nghiên cứu đã phân loại sông ngòi thành hai loại chính: sông đơn dòng và sông đa dòng. Hầu hết các con sông lớn nhất trên thế giới đều thuộc loại sông đa dòng, trong khi sông Mississippi ở Mỹ là một ngoại lệ với dòng chảy đơn. Việc phân loại này giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về đặc điểm và hành vi của các con sông khác nhau.
Nghiên cứu này cũng cung cấp cái nhìn sâu sắc về các thảm họa thiên nhiên và nỗ lực phục hồi sông ngòi. Việc tái kết nối các vùng đồng bằng ngập lụt với các con sông đã bị phân dòng đang ngày càng được quan tâm. Những giải pháp phục hồi dựa trên tự nhiên đòi hỏi phải xác định được độ rộng của hành lang sông cần thiết, cũng như thời gian để một con sông hồi phục trạng thái tự nhiên.
Với kết quả nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã đưa ra một công thức giúp giải quyết vấn đề này, bao gồm các biến số như thời gian một con sông hình thành dòng chảy mới. Công thức này có thể giúp chuyển đổi việc lập kế hoạch phòng chống lũ lụt và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi. Từ đó, các nhà quản lý và nhà khoa học có thể đưa ra những quyết định sáng suốt hơn trong việc bảo vệ và phục hồi các hệ sinh thái sông ngòi trên toàn cầu.
Thông tin chi tiết về nghiên cứu này có thể được tìm thấy tại Đại học California, Santa Barbara (UCSB). Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng những phát hiện này sẽ đóng góp vào việc bảo vệ và quản lý bền vững các hệ sinh thái sông ngòi, đồng thời giúp giảm thiểu tác động của các thảm họa thiên nhiên liên quan đến sông ngòi.
