Thị trường chứng khoán Việt Nam gần đây đã chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ trước đề xuất mới của Bộ Tài chính về Luật Thuế Thu nhập cá nhân sửa đổi. Điểm nổi bật trong đề xuất này là mức thuế suất 20% trên thu nhập từ việc bán chứng khoán, sau khi trừ đi giá mua và các chi phí liên quan. Đây không phải là một phương án mới, vì nó đã từng được quy định trong Luật Thuế Thu nhập cá nhân năm 2007. Tuy nhiên, do một số vướng mắc trong quá trình thực thi, từ năm 2015, luật thuế đã thống nhất chuyển sang phương pháp đơn giản hơn, tức là thu thuế 0.1% trên giá trị mỗi lần giao dịch.
Vậy việc áp dụng thuế mới này sẽ có tác động như thế nào đến thị trường chứng khoán Việt Nam? Liệu thị trường tài chính của Việt Nam có thể đạt được sự cân bằng và phát triển vững chắc giữa hai “chân” ngân hàng và chứng khoán khi chính sách thuế có nguy cơ làm giảm sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán?
Đề xuất áp dụng thuế 20% trên lãi chứng khoán đã tạo ra nhiều ý kiến trái chiều trong cộng đồng đầu tư và các chuyên gia. Một mặt, nhiều người ủng hộ đề xuất này vì cho rằng nó sẽ giúp đảm bảo sự công bằng trong thu nhập giữa các nguồn thu nhập từ chứng khoán và các nguồn thu nhập khác. Việc áp dụng thuế suất 20% trên lãi chứng khoán sẽ giúp tạo ra một môi trường đầu tư công bằng hơn và phù hợp với các thông lệ quốc tế.
Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, không ít chuyên gia và nhà đầu tư lo ngại rằng việc đánh thuế trực tiếp trên lợi nhuận sẽ làm giảm sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán Việt Nam. Sự thay đổi đột ngột này có thể làm giảm động lực giao dịch, đặc biệt là đối với các nhà đầu tư ngắn hạn. Điều này có thể dẫn đến sự suy giảm trong hoạt động của thị trường chứng khoán và ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường tài chính.
Thị trường tài chính Việt Nam hiện nay vẫn còn tồn tại sự chênh lệch lớn giữa hai “chân” ngân hàng và chứng khoán. Trong khi hệ thống ngân hàng thương mại đang đảm nhiệm phần lớn vai trò cung ứng vốn cho nền kinh tế, thị trường vốn Việt Nam vẫn còn hạn chế. Tỷ lệ người dân đầu tư vào chứng khoán còn rất thấp, chỉ khoảng 10% dân số, trong khi gần như mọi người đều có tài khoản ngân hàng.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, nhưng một yếu tố quan trọng là thói quen và tâm lý của nhà đầu tư cá nhân. Người dân thường ưa thích gửi tiết kiệm ngân hàng vì tính an toàn và lãi suất ổn định, lại không phải đóng thuế thu nhập cá nhân trên tiền lãi. Nếu chính sách thuế chứng khoán mới được thông qua, mặc dù có thể giúp thị trường chứng khoán Việt Nam tiệm cận gần hơn với các thông lệ quốc tế, nhưng nó cũng có thể làm giảm sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán so với kênh tiết kiệm ngân hàng.
Để đảm bảo sự phát triển cân bằng và bền vững của thị trường tài chính, các cơ quan quản lý cần cân nhắc kỹ lưỡng và xây dựng lộ trình thực hiện phù hợp. Có thể xem xét miễn hoặc giảm thuế cho một số sản phẩm cần khuyến khích, chẳng hạn như quỹ đầu tư dài hạn, đặc biệt là quỹ mở trái phiếu. Điều này sẽ giúp tạo ra một môi trường đầu tư hấp dẫn và công bằng, đồng thời khuyến khích sự phát triển của thị trường vốn.
Tóm lại, việc áp dụng thuế 20% trên lãi chứng khoán không chỉ là bài toán thu ngân sách, mà còn là phép thử đối với tầm nhìn phát triển thị trường tài chính Việt Nam. Một quyết sách nếu thiếu cân bằng có thể khiến thị trường mãi “đi khập khiễng” với “chiếc chân” ngân hàng quá tải. Do đó, cần có sự cân nhắc và điều chỉnh phù hợp để đảm bảo sự phát triển bền vững và cân bằng của thị trường tài chính.
