Trại hè, một môi trường rèn luyện kỹ năng sống và tư duy lãnh đạo cho trẻ em, đang trở thành một xu hướng phổ biến trong những năm gần đây. Tuy nhiên, đi cùng với đó là sự xuất hiện của nhiều trại hè kém chất lượng, chỉ chú trọng đến lời quảng bá hấp dẫn mà không đảm bảo chất lượng thực tế.

Đã có nhiều phụ huynh chia sẻ về những trải nghiệm đáng thất vọng và thậm chí là bức xúc khi đón con trở về từ những trại hè kém chất lượng. Con của họ trở về trong tình trạng mệt mỏi, hoảng loạn, và thậm chí bị ám ảnh tâm lý kéo dài. Những câu chuyện về trẻ em bị bắt nạt, bị đánh, và dọa ma trong trại hè đã được chia sẻ rộng rãi, gây ra sự quan ngại lớn trong cộng đồng.

Chuyên gia tâm lý giáo dục và tư vấn kỹ năng sống Nguyễn Lệ Thủy đã chỉ ra ba ‘góc khuất’ phổ biến trong các trại hè hiện nay. Thứ nhất, nhiều trại hè xây dựng chương trình hấp dẫn trên giấy tờ nhưng thực tế tổ chức thường không được như lời quảng cáo. Thứ hai, điều kiện ăn ở, vệ sinh và chăm sóc sức khỏe ở nhiều trại hè không đảm bảo. Thứ ba, đội ngũ phụ trách thiếu năng lực và kinh nghiệm thực tế.

Các chương trình trại hè hiện nay có mức chi phí khá đa dạng, từ 3 đến 20 triệu đồng, tùy theo thời gian và hình thức tổ chức. Tuy nhiên, chi phí cao không đồng nghĩa với chất lượng. Các chuyên gia tâm lý nhận định rằng nếu được tổ chức bài bản và có tâm, trại hè sẽ là môi trường lý tưởng giúp trẻ rèn luyện sự tự tin, khả năng thích nghi và tinh thần tập thể.

Tuy nhiên, khi thiếu chuẩn mực trong tổ chức, trại hè có thể trở thành ‘lỗ hổng’ lớn trong quá trình phát triển nhân cách của trẻ. Là một nhà giáo đã có nhiều năm gắn bó với học sinh, bà Đặng Thị Mẫn cho rằng giáo dục trải nghiệm là một xu hướng tiến bộ, phản ánh đúng tinh thần đổi mới trong giáo dục hiện đại.

Những hoạt động như trại hè, học kỳ quân đội, dã ngoại, rèn kỹ năng sống… nếu được tổ chức bài bản sẽ mang đến cho học sinh nhiều giá trị, từ rèn luyện kỹ năng sống, phát triển tư duy độc lập cho đến việc hình thành nhân cách và thái độ tích cực với cuộc sống.

Một kỳ nghỉ hè đáng nhớ là khi trẻ có được trải nghiệm tích cực, cảm giác an toàn và niềm tin vào bản thân. Tuy nhiên, nếu lựa chọn sai, cái giá phải trả không chỉ là tiền bạc mà còn là những tổn thương tâm lý âm thầm nhưng có thể để lại hậu quả lớn đối với trẻ.

Để lựa chọn một trại hè chất lượng, phụ huynh cần nghiên cứu kỹ lưỡng về chương trình, đội ngũ phụ trách, điều kiện ăn ở và chăm sóc sức khỏe. Đồng thời, cần có sự tham gia giám sát của phụ huynh để đảm bảo trải nghiệm của con em mình là an toàn và tích cực.

Các chuyên gia tâm lý cũng nhấn mạnh rằng, trại hè chỉ là một phần trong quá trình phát triển của trẻ. Quan trọng hơn, phụ huynh cần tạo cơ hội cho con em mình phát triển toàn diện thông qua các hoạt động hàng ngày, giáo dục gia đình và môi trường học tập.

Trung tâm trải nghiệm cho trẻ em – Làng Háo Hức, gần đây đã trở thành tâm điểm của dư luận sau khi phụ huynh đưa ra các cáo buộc về điều kiện không đảm bảo và dịch vụ không tương xứng với mức phí lên đến hàng chục triệu đồng cho một chương trình ngắn ngủi chỉ hơn một tuần. Các vấn đề được nêu ra bao gồm điều kiện vệ sinh kém, đặc biệt là nhà vệ sinh không sạch sẽ và thiếu nước, điều kiện ăn ở không đảm bảo, tình trạng bắt nạt trong nội bộ, và đội ngũ chăm sóc dường như thiếu quan tâm đến học viên. Những tiết lộ này đã gây ra một làn sóng phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng phụ huynh và đặt ra những câu hỏi nghiêm trọng về chất lượng của các chương trình ngoại khóa và hoạt động giải trí dành cho trẻ em tại các đô thị.

Các chuyên gia đã chỉ ra rằng kỳ nghỉ hè là một thời gian then chốt để trẻ em phát triển toàn diện, không chỉ về thể chất mà còn về tinh thần và nhận thức. Tuy nhiên, xu hướng ngày càng nhiều trẻ em dành quá nhiều thời gian cho các thiết bị điện tử và mạng xã hội đang dẫn đến những hệ lụy như béo phì, trầm cảm, và cô đơn. Do đó, việc tạo ra những không gian công cộng và thiết chế văn hóa phù hợp cho trẻ em là cực kỳ cần thiết để khuyến khích sự phát triển lành mạnh và cân bằng.

Nhiều quốc gia trên thế giới đã thành công trong việc xây dựng những không gian công cộng dành cho trẻ em. Ví dụ, tại Copenhagen, Đan Mạch, mô hình “sân chơi phế liệu” (junk playground) cho phép trẻ em tự do sáng tạo và xây dựng dưới sự hướng dẫn của các nhà sư phạm, khuyến khích sự sáng tạo và học hỏi qua trải nghiệm thực tế. Tại Đức, các chương trình hè Ferienspiele do chính quyền địa phương tổ chức cung cấp cho trẻ em nhiều hoạt động đa dạng với chi phí rất thấp, tạo cơ hội cho tất cả trẻ em tham gia mà không phải lo lắng về gánh nặng tài chính.

Quay trở lại Việt Nam, chúng ta cũng có nhiều hoạt động và sáng kiến được duy trì, nhưng điều quan trọng là cần tối ưu hóa nguồn lực và tiềm năng của những không gian và thiết chế văn hóa công quan trọng dành cho trẻ, như thư viện, bảo tàng, và công viên. Cần có một cuộc cách mạng trong cách quản lý và vận hành những địa điểm này, biến chúng thành những không gian sáng tạo cộng đồng, nơi người thủ thư không chỉ là người quản lý sách mà còn là “người điều phối hoạt động, người kết nối tri thức” năng động và sáng tạo.

Cuối cùng, việc tạo ra những không gian công cộng dành cho trẻ em không chỉ đòi hỏi sự đầu tư và hỗ trợ từ phía chính quyền mà còn cần sự tham gia tích cực của cộng đồng. Sự tham gia của các tình nguyện viên, các nhóm sinh viên, và người cao tuổi có thể giúp tạo ra những hoạt động đa dạng và phong phú cho trẻ em, không chỉ là trông trẻ đơn thuần mà còn là sự trao truyền văn hóa và nuôi dưỡng lòng thấu cảm giữa các thế hệ. Điều này sẽ góp phần xây dựng một cộng đồng vững mạnh và hỗ trợ sự phát triển toàn diện của trẻ em trong tương lai.