Ngày 1 tháng 7 vừa qua, cùng với cả nước, Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) TP.HCM đã chính thức đi vào hoạt động trên cơ sở hợp nhất từ Ban Trị sự TP.HCM cũ, Bình Dương cũ và Bà Rịa – Vũng Tàu cũ. Sự kiện này đánh dấu một dấu mốc quan trọng trong lịch sử xây dựng và phát triển đất nước, thể hiện sự nỗ lực không ngừng của Giáo hội Phật giáo Việt Nam trong việc tăng cường sự đoàn kết và phát triển bền vững.

Ban Trị sự GHPGVN TP.HCM mới được lãnh đạo bởi Hòa thượng Thích Lệ Trang, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự, làm Trưởng ban Trị sự. Bên cạnh đó, Ban Trị sự cũng bao gồm 30 vị Phó Trưởng ban, trong đó có 3 vị Phó Trưởng ban Thường trực: Hòa thượng Thích Nhựt Hỷ, Hòa thượng Thích Thiện Duyên và Thượng tọa Thích Thanh Phong. Thượng tọa Thích Thiện Quý được bổ nhiệm làm Phó Trưởng ban kiêm Chánh Thư ký. Sự kiện này không chỉ thể hiện sự kế thừa mà còn mở ra một kỷ nguyên mới trong sự phát triển của Phật giáo TP.HCM.

Sáng ngày 23 tháng 7, tại Hội nghị công bố quyết định nhân sự Ban Trị sự và các ban chuyên môn trực thuộc nhiệm kỳ 2022-2027, Hòa thượng Thích Lệ Trang đã nhấn mạnh rằng trên tinh thần đoàn kết, hòa hợp, Ban Trị sự TP.HCM mới sẽ phấn đấu phát triển lên tầm cao mới, xứng đáng là đơn vị đi đầu trong tương lai. Hòa thượng cũng kỳ vọng rằng với sự lãnh đạo và điều hành của Ban Trị sự mới, Phật giáo TP.HCM sẽ tiếp tục khẳng định vị thế và vai trò của mình trong đời sống tinh thần của cộng đồng.

Sau khi hợp nhất, Phật giáo TP.HCM đã trở thành địa phương có số lượng tự viện và Tăng Ni lớn nhất cả nước. Cụ thể, tổng số tự viện trên địa bàn là 1.949 cơ sở với 13.172 Tăng Ni. Con số này chiếm hơn 1/9 tự viện và hơn 1/5 số lượng Tăng Ni cả nước. Với số lượng tự viện lớn và nhiều tổ đình quan trọng, các tự viện này không chỉ là di tích lịch sử, văn hóa, nghệ thuật mà còn có các hoạt động Phật sự đa dạng, góp phần tích cực vào việc xây dựng và phát triển xã hội.

Trong bối cảnh đó, việc quản lý và tổ chức hoạt động của các tự viện đang trở thành một thách thức lớn cần được giải quyết. Đồng thời, việc dừng hoạt động của Giáo hội cấp quận/huyện và cấp cơ sở (Ban Quản trị tự viện) chưa được thành lập và đi vào hoạt động phổ biến cũng là một thách thức cần khắc phục. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng của Ban Trị sự và các ban chuyên môn trực thuộc trong việc tìm ra giải pháp hiệu quả.

Mùa An cư kiết hạ Phật lịch 2569 (Ất Tỵ, 2025) này, TP.HCM có 76 đạo tràng an cư tập trung, với 6.935 Tăng Ni tham gia. Đây là một con số đáng kể, thể hiện sự quan tâm và nỗ lực của Tăng Ni trong việc thực hành và phát triển giáo lý Phật giáo. Sự kiện này cũng là một cơ hội để Tăng Ni trong thành phố có thể giao lưu, học hỏi và phát triển trên con đường tu tập.

Chứng điệp an cư kiết hạ, thường được gọi vắn tắt là ‘sổ hạ’, là một tài liệu quan trọng do Ban Tăng sự cấp và xét cấp cho Tăng Ni. Đây là một phần không thể thiếu trong quá trình tu tập và phát triển của Tăng Ni, đồng thời là điều kiện cần thiết để xác nhận về việc tấn phong giáo phẩm và bổ nhiệm trụ trì.

Trước đây, việc cấp ‘sổ hạ’ được thực hiện thông qua Ban Trị sự cấp quận/huyện, sau đó trình lên Ban Tăng sự/Ban Trị sự cấp tỉnh/thành. Tuy nhiên, sau khi các Ban Trị sự cấp quận/huyện ngừng hoạt động và việc sáp nhập các tỉnh, thành được thực hiện, quy trình cấp ‘sổ hạ’ đã trải qua một số thay đổi. Theo Quy chế hoạt động Ban Tăng sự Trung ương (nhiệm kỳ 2022-2027), mỗi Tăng Ni thực hiện an cư hợp pháp lần đầu sẽ được Ban Tăng sự Trung ương cấp Chứng điệp an cư. Sau đó, mỗi năm Tăng Ni an cư sẽ được Ban Trị sự cấp tỉnh, thành nơi tổ chức an cư xác nhận tiếp theo trong Chứng điệp an cư, chính thức tăng thêm một hạ lạp (tuổi đạo).

Hạ lạp là một trong những điều kiện cần của Tăng Ni để xác nhận về việc tấn phong giáo phẩm và bổ nhiệm trụ trì. Vì vậy, việc xác nhận an cư – sổ hạ là một trong những chứng nhận quan trọng và cần thiết đối với mọi Tăng Ni. Thượng tọa Thích Minh Cần, Ủy viên Thường trực Ban Trị sự, Phó ban kiêm Chánh Thư ký Ban Tăng sự GHPGVN TP.HCM, đã trao đổi về vấn đề này.

Theo Thượng tọa, đối với Phật giáo TP.HCM (cũ), sau ngày tác pháp an cư, Chứng điệp an cư kiết hạ (sổ hạ) của chư hành giả sẽ được Ban Thư ký các trường hạ chuyển đến Ban Thư ký Phật giáo quận/huyện. Ban Thư ký Phật giáo quận/huyện tập hợp tất cả sổ hạ của các trường hạ nộp về Văn phòng Ban Tăng sự GHPGVN TP.HCM để được xác nhận.

Trong thời gian sau ngày tác pháp an cư, từ 11 đến 30-6-2025, đơn vị hành chính Phật giáo cấp quận/huyện chưa miễn nhiệm, đã có hơn 2/3 Ban Thư ký Phật giáo quận/huyện hoàn tất việc chuyển giao sổ hạ, đơn đăng ký cấp sổ hạ mới và đơn đăng ký cấp Giấy chứng nhận an cư về Văn phòng Ban Tăng sự GHPGVN TP.HCM. Đến ngày 1-7-2025, đơn vị hành chính Phật giáo cấp quận/huyện miễn nhiệm, chỉ còn một vài trường hạ chưa kịp nộp sổ hạ về Văn phòng Ban Tăng sự GHPGVN TP.HCM. Tuy nhiên, Văn phòng Ban Tăng sự GHPGVN TP.HCM vẫn tiếp nhận và giải quyết.

Về thủ tục cấp ‘sổ hạ’ mới và các đơn từ liên quan an cư kiết hạ, Ban Tăng sự GHPGVN TP.HCM đã hướng dẫn đầy đủ và cụ thể trên cổng Hành chính điện tử của GHPGVN TP.HCM. Ban Tăng sự cũng thông báo rằng, nếu trường hạ nào chưa kịp nộp sổ hạ về Văn phòng Ban Tăng sự GHPGVN TP.HCM, thì Thư ký của trường hạ đó có thể đến nộp trực tiếp tại Văn phòng Ban Tăng sự GHPGVN TP.HCM.