Ngày 18 tháng 6 năm 2025, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả số 77/2025/QH15. Luật này sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2026. Đây là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực của Việt Nam hướng tới phát triển bền vững và thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Luat sửa đổi, bổ sung 19 Điều và bổ sung 1 Điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả ban hành năm 2010. Các chính sách trọng tâm bao gồm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, quản lý và phát triển dịch vụ tư vấn năng lượng, chính sách ưu đãi và công cụ hỗ trợ tài chính, cũng như chuyển đổi thị trường và quản lý hiệu suất phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng. Những thay đổi này không chỉ mang ý nghĩa pháp lý mà còn là công cụ chiến lược thúc đẩy chuyển dịch xanh, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và định hình hành vi tiêu dùng của toàn xã hội.

Kế thừa Luật năm 2010, Luật sửa đổi tập trung vào việc xây dựng các công cụ tài chính và kỹ thuật để hỗ trợ doanh nghiệp thích ứng với các yêu cầu mới của thị trường quốc tế. Luật cũng tăng cường quản lý nhà nước về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, bao gồm hoàn thiện các chính sách và tăng cường các biện pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm trong các cơ sở sản xuất và cung cấp năng lượng.

Một điểm nổi bật của Luật mới là việc bổ sung các ưu đãi và quy định thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Quỹ này sẽ hỗ trợ các tổ chức và cá nhân thực hiện dự án đầu tư về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và sử dụng năng lượng một cách hiệu quả hơn.

Liệng quan tới thủ tục hành chính, Luật cũng thực hiện phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, cải cách thủ tục hành chính và cắt giảm 50% thủ tục hành chính. Qua rà soát, Luật năm 2010 bao gồm 04 thủ tục hành chính, và Luật sửa đổi, bổ sung đã cắt giảm 02 thủ tục hành chính về cấp giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng và cấp chứng chỉ kiểm toán năng lượng. Điều này thể hiện cam kết của Chính phủ trong việc cải thiện môi trường kinh doanh và giảm gánh nặng hành chính cho doanh nghiệp.

Việt Nam đã cam kết đưa phát thải ròng bằng ‘0’ vào năm 2050, một mục tiêu đầy tham vọng và cần sự nỗ lực của tất cả các bên. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tiếp tục quán triệt, thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước để giải quyết các vấn đề thực tiễn trong nước, phù hợp với luật pháp và thông lệ quốc tế. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ môi trường của Việt Nam.

Để biết thêm thông tin về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, vui lòng tham khảo trang web của Quốc hội Việt Nam.

Luat sư Peter Nguyễn cũng nhận định rằng việc thông qua luật lần này là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc đẩy mạnh sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, hướng tới phát triển bền vững và giảm phát thải khí nhà kính.

Trong bối cảnh thế giới đang hướng tới mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, chứng chỉ năng lượng tái tạo I-REC (International Renewable Energy Certificate) đang trở thành một lựa chọn phổ biến cho các doanh nghiệp muốn chứng minh cam kết của mình đối với môi trường. I-REC đại diện cho một megawatt-giờ điện tái tạo đã được đưa vào lưới điện, và hệ thống này được xây dựng dựa trên các chuẩn mực của thị trường Chứng chỉ Năng lượng Tái tạo tại Bắc Mỹ và châu Âu. Hiện tại, I-REC đã được áp dụng tại hơn 60 quốc gia trên toàn thế giới.

Các doanh nghiệp quan tâm đến I-REC chủ yếu vì hai lý do chính. Thứ nhất, theo Nghị định thư Khí nhà kính, I-REC được công nhận là công cụ hợp lệ để chứng minh tiêu thụ điện tái tạo trong báo cáo phát thải Phạm vi 2. Điều này cho phép các doanh nghiệp báo cáo mức giảm phát thải khí nhà kính khi mua và sử dụng I-REC. Thứ hai, nhiều thành viên của sáng kiến RE100 (một sáng kiến toàn cầu khuyến khích các doanh nghiệp sử dụng 100% năng lượng tái tạo) đang sử dụng I-REC như bằng chứng để thực hiện cam kết sử dụng 100% điện tái tạo.

Tuy nhiên, đằng sau sự phát triển nhanh chóng của thị trường I-REC, tồn tại những tranh cãi về hiệu quả thực tế của nó trong việc giảm phát thải khí nhà kính. Một trong những vấn đề chính là I-REC chủ yếu phản ánh thông tin trên giấy tờ và không đảm bảo rằng người mua thực sự sử dụng điện tái tạo tại thời điểm tiêu thụ. Việc mua I-REC không nhất thiết dẫn đến việc xây dựng thêm công suất năng lượng tái tạo mới, mà có thể chỉ đơn giản là mua chứng chỉ từ các dự án năng lượng tái tạo đã tồn tại.

Rủi ro “greenwashing” (một thuật ngữ mô tả việc các doanh nghiệp hoặc tổ chức cường điệu hóa hoặc không trung thực về mức độ “xanh” của sản phẩm hoặc hoạt động của mình) xuất hiện khi doanh nghiệp vẫn sử dụng điện lưới từ nhiên liệu hóa thạch nhưng báo cáo là 100% tái tạo nhờ mua I-REC. Các chuyên gia cảnh báo rằng I-REC chủ yếu là một “công cụ kế toán”, không làm thay đổi thực tế cơ cấu sản xuất điện. Do đó, việc sử dụng I-REC cần phải được quản lý và giám sát chặt chẽ để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả thực tế.

Trên phạm vi toàn cầu, các tập đoàn lớn đang dần chuyển từ việc sử dụng I-REC sang các hình thức mua năng lượng tái tạo trực tiếp hơn. Điều này cho thấy xu hướng chuyển đổi sang các giải pháp năng lượng tái tạo cụ thể và có thể đo lường được.

Tại Việt Nam, thị trường chứng chỉ năng lượng tái tạo đang phát triển, với các công ty đa quốc gia mua RECs (Renewable Energy Certificates – Chứng chỉ Năng lượng Tái tạo) để đáp ứng các mục tiêu bền vững. Tuy nhiên, việc sử dụng I-REC tại Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm các rào cản về quy định và chính sách. Các chuyên gia cho rằng tương lai của I-REC sẽ phụ thuộc vào việc cải thiện hệ thống chứng nhận và tích hợp với các giải pháp công nghệ, tài chính và chính sách quốc gia.

Tóm lại, mặc dù I-REC có thể là một công cụ hữu ích trong việc khuyến khích sử dụng năng lượng tái tạo, nhưng điều quan trọng là phải đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả thực tế của nó. Nếu được quản lý và hành động đúng đắn, I-REC có thể trở thành một phần quan trọng của quá trình chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam và toàn cầu, góp phần vào mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và sử dụng năng lượng tái tạo.