Thị trường vàng Việt Nam đang bước vào một giai đoạn mới với những kỳ vọng lớn lao khi Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý kinh doanh vàng được chuẩn bị trình lên Thủ tướng Chính phủ. Việc chậm trễ trong việc trình dự thảo đã khiến các doanh nghiệp và tổ chức tín dụng càng thêm hồi hộp chờ đợi những thay đổi tích cực cho thị trường vàng trong nước.

Một điểm nổi bật trong Dự thảo sửa đổi lần này là việc xóa bỏ độc quyền vàng miếng và độc quyền nhập khẩu vàng nguyên liệu. Đây là một bước tiến quan trọng, cho phép các doanh nghiệp và tổ chức tín dụng đáp ứng đủ điều kiện được tham gia vào nhập khẩu và sản xuất vàng miếng. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ thực hiện việc cân đối hạn mức nhập khẩu vàng hàng năm dựa trên nhiều yếu tố quan trọng, bao gồm tình hình kinh tế vĩ mô, mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ, dự trữ ngoại hối quốc gia, cũng như tình hình xuất nhập khẩu vàng miếng và vàng nguyên liệu.

Các chuyên gia kinh tế đánh giá cao việc cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu trở lại, không chỉ phục vụ nhu cầu sản xuất vàng miếng mà còn đáp ứng nhu cầu sản xuất vàng trang sức với mục đích xuất khẩu. Điều này không chỉ giúp tăng cung vàng trên thị trường mà còn có thể giúp ‘cởi trói’ cho các doanh nghiệp, từ đó có khả năng giảm giá vàng trong nước và thu hẹp khoảng cách với giá vàng thế giới.

Dự thảo cũng nhấn mạnh vào việc tăng cường tính minh bạch trong giao dịch vàng. Theo đó, việc xác định danh tính người mua vàng trở nên bắt buộc, các giao dịch từ 20 triệu đồng trở lên phải thực hiện qua chuyển khoản, và việc ghi nhận số sê-ri vàng miếng trên chứng từ cũng được yêu cầu. Những biện pháp này không chỉ giúp xác minh nguồn gốc vàng giao dịch mà còn có tác dụng hạn chế tình trạng rửa tiền và tham nhũng qua vàng.

Một vấn đề được các chuyên gia kinh tế thảo luận sôi nổi là việc lập sàn vàng quốc gia. Tuy nhiên, họ cũng cảnh báo rằng cần phải xem xét kỹ lưỡng để tránh rủi ro đầu cơ quá mức và những tác động tiêu cực đến ổn định vĩ mô. Thay vào đó, có thể tập trung vào việc kiểm soát và quản lý thị trường vàng hiện tại trước khi nghĩ đến việc triển khai các sản phẩm mới.

Trong thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nhằm phát triển thị trường vàng một cách minh bạch và ổn định. Điều này bao gồm việc sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan để tạo cơ sở cho các ngân hàng thương mại cung ứng sản phẩm phái sinh về vàng.

Trong bối cảnh hiện nay, khi dự trữ ngoại hối của Việt Nam còn mỏng và tỷ giá đang biến động, NHNN cần phải cân nhắc kỹ lưỡng trong việc quản lý thị trường vàng và điều hành chính sách tiền tệ. Việc này không chỉ nhằm đảm bảo sự ổn định của thị trường vàng mà còn góp phần vào sự ổn định kinh tế vĩ mô của đất nước.

Thực trạng kinh doanh vàng tại các doanh nghiệp tư nhân hiện nay đang tồn tại nhiều lỗ hổng trong quản lý. Tại nhiều doanh nghiệp kinh doanh vàng, tình trạng không ghi nhận thông tin số sê-ri hay danh tính người mua vẫn diễn ra phổ biến. Điều này gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc kiểm tra, giám sát và xác minh nguồn gốc vàng hoặc dòng tiền trong các giao dịch có dấu hiệu bất thường.

Gần đây, Bộ Công an đã đề xuất Ngân hàng Nhà nước (NHNN) bổ sung quy định bắt buộc ghi nhận thông tin số sê-ri vàng miếng trên chứng từ giao dịch. Đây là một giải pháp quan trọng nhằm tăng cường minh bạch và kiểm soát hoạt động kinh doanh vàng.

Theo bà Nguyễn Thị Phượng, nguyên Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Agribank), từ ngày 30-6-2024, NHNN đã cho phép 4 ngân hàng thương mại lớn cùng Công ty Vàng bạc – Đá quý Sài Gòn (SJC) tham gia trực tiếp thị trường bán lẻ vàng. Các giao dịch mua bán tại đây đều được lưu trữ đầy đủ thông tin, từ số sê-ri vàng miếng đến căn cước công dân (CCCD) của người mua. Điều này giúp cơ quan quản lý dễ dàng truy vết khi cần thiết.

Tuy nhiên, việc này chỉ được thực hiện tại các ngân hàng lớn và đơn vị do NHNN chỉ định. Để thị trường trở nên minh bạch hơn, bà Phượng đồng tình với đề xuất của Bộ Công an về việc bổ sung quy định bắt buộc ghi nhận số sê-ri vàng miếng trên hóa đơn và chứng từ giao dịch. Số sê-ri, đặc biệt đối với vàng SJC, cần được coi là một dạng ‘mã định danh’ gắn liền với thông tin cá nhân của người mua.

Một giải pháp dài hạn được bà Phượng đề xuất là triển khai mô hình ‘tài khoản vàng’, tương tự tài khoản chứng khoán, tại các ngân hàng và doanh nghiệp kinh doanh vàng. Giao dịch vàng sẽ được thực hiện thông qua một sàn giao dịch có kết nối trực tiếp với NHNN, trong đó mọi thông tin đều được số hóa và lưu trữ tập trung. Khi cần tra cứu, cơ quan chức năng chỉ cần truy cập theo CCCD khách hàng để nắm rõ lịch sử giao dịch, số sê-ri, thời điểm và giá trị từng lần mua bán.

Ông Trần Hữu Đang, Tổng Giám đốc Công ty CP Vàng bạc – Đá quý châu Á (AJC), cho rằng mô hình tài khoản vàng không chỉ giúp NHNN kiểm soát cung cầu thị trường một cách minh bạch mà còn tạo nền tảng để can thiệp, điều tiết kịp thời khi xảy ra biến động bất thường. Đây cũng là bước đi tất yếu nhằm hiện đại hóa hoạt động kinh doanh vàng tại Việt Nam, phù hợp với xu thế phát triển của các thị trường tài chính tiên tiến trên thế giới.