Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) đã tròn 5 năm thực thi, và đã trở thành đòn bẩy quan trọng giúp thương mại giữa Việt Nam và Italy tăng trưởng ấn tượng trong thời gian qua. Theo đánh giá của các chuyên gia, hiệp định này đã mở rộng thị trường xuất nhập khẩu và nâng tầm hợp tác về công nghệ, năng lượng xanh, thời trang giữa hai nước.

Bà Dương Phương Thảo, Tham tán thương mại Việt Nam tại Italy, nhận định rằng EVFTA đã tạo động lực quan trọng giúp hai quốc gia vượt qua nhiều thách thức toàn cầu như đại dịch COVID-19, xung đột địa chính trị và lạm phát.

Thống kê cho thấy kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Italy đã tăng gần 50%, từ 4,62 tỷ USD năm 2020 lên 6,91 tỷ USD năm 2024. Xuất khẩu của Việt Nam sang Italy tăng 58%, đạt 4,94 tỷ USD. Các mặt hàng chủ lực tăng trưởng vượt bậc bao gồm sắt thép, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, giày dép, cà phê, máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng và phương tiện vận tải cùng phụ tùng.

EVFTA đã mang lại lợi thế thuế quan rõ rệt, thúc đẩy xuất khẩu nông sản, thủy sản, dệt may và điện tử của Việt Nam, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhập khẩu công nghệ và hàng hóa cao cấp từ Italy. Tuy nhiên, không phải ngành nào cũng tận dụng được hiệu quả từ EVFTA. Ngành thủy sản đối mặt với ‘thẻ vàng’ IUU, hạn chế xuất khẩu tôm và cá tra sang Italy. Chi phí vận chuyển cao và thời gian giao hàng lâu ảnh hưởng đến độ tươi ngon và giá cả cạnh tranh.

Để khắc phục những rào cản này, bà Dương Phương Thảo nhấn mạnh rằng doanh nghiệp Việt Nam cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn vệ sinh và kiểm dịch của EU, đầu tư vào sản xuất sạch và truy xuất nguồn gốc. Điều này sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam tăng cường năng lực cạnh tranh và tận dụng được các cơ hội từ EVFTA.

Trong tương lai, EVFTA sẽ tiếp tục thúc đẩy thương mại và đầu tư bền vững, giúp Việt Nam chuyển dịch sang kinh tế xanh và công nghệ cao. Với Italy, hợp tác trong máy móc, năng lượng tái tạo, thời trang và công nghệ cao sẽ là trọng tâm.

Để đảm bảo hiệu quả lâu dài, Việt Nam cần ưu tiên chuyển giao công nghệ từ Italy, đặc biệt trong máy móc nông nghiệp, cơ khí chính xác và công nghệ cao. Nâng cấp công nghiệp hỗ trợ để giảm phụ thuộc linh kiện nhập khẩu là yếu tố then chốt.

Hợp tác với các viện thiết kế Italy, đặc biệt tại Milan, sẽ giúp phát triển sản phẩm giá trị cao. Đầu tư vào sản xuất xanh, sử dụng năng lượng tái tạo và đào tạo nhân lực chất lượng cao cũng cần được đẩy mạnh.

Thách thức lớn hơn đến từ việc EU đẩy nhanh đàm phán FTA với các nước ASEAN khác như Thái Lan, Indonesia và Malaysia. Nếu Thái Lan ký FTA vào năm 2026, thuế ưu đãi tương tự EVFTA sẽ làm giảm lợi thế của Việt Nam, đặc biệt trong nông sản và dệt may.

Tập trung vào chất lượng, thiết kế và sản xuất bền vững là cách để Việt Nam duy trì vị thế cạnh tranh và tận dụng tối đa cơ hội từ quan hệ đối tác chiến lược với Italy.