Thị trường nội địa Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể khi hàng giả, hàng nhái và hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ tràn ngập trên thị trường. Tình trạng này không chỉ tiềm ẩn những rủi ro về sức khỏe cho người tiêu dùng mà còn gây ra sự bất công cho các doanh nghiệp sản xuất trong nước, những đơn vị đã phải nỗ lực để tạo ra sản phẩm chất lượng.

Để giải quyết vấn đề này, việc áp dụng hóa đơn điện tử được xem là một giải pháp quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và xây dựng một thị trường nội địa minh bạch, công bằng. Hóa đơn điện tử giúp tăng cường khả năng giám sát và quản lý nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa, từ đó hỗ trợ việc chống hàng giả và hàng nhái.

Tuy nhiên, việc triển khai hóa đơn điện tử trên diện rộng vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn. Thói quen tiêu dùng của người dân vẫn còn thiên về mua hàng trực tiếp tại các chợ, cửa hàng nhỏ lẻ, nơi việc sử dụng hóa đơn điện tử không phổ biến. Hơn nữa, một số doanh nghiệp cố tình lách luật bằng cách không sử dụng hóa đơn điện tử hoặc sử dụng hóa đơn không hợp lệ để trốn thuế và che giấu nguồn gốc hàng hóa.

Trước những thách thức này, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ để phát triển doanh nghiệp Việt Nam, bao gồm cả việc khuyến khích sử dụng hóa đơn điện tử. Chính phủ cũng đã có các biện pháp siết chặt quản lý và tăng cường kiểm tra đối với các doanh nghiệp không tuân thủ quy định về hóa đơn điện tử.

Dù đã có những hỗ trợ từ Chính phủ, các doanh nghiệp vẫn bày tỏ sự lo lắng về việc tìm kiếm và giữ vững thị phần trên ‘sân nhà’. Sự tồn tại của hàng giả, hàng nhái và sự cạnh tranh không lành mạnh từ các doanh nghiệp không tuân thủ quy định đang tạo ra một môi trường kinh doanh không công bằng.

Nhìn chung, việc phát triển và hoàn thiện hệ thống hóa đơn điện tử là một bước quan trọng trong việc xây dựng một thị trường nội địa lành mạnh và minh bạch. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng mà còn tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp trong nước. Chính phủ và các cơ quan chức năng cần tiếp tục có những biện pháp cụ thể và hiệu quả để hỗ trợ việc triển khai hóa đơn điện tử, đồng thời tạo môi trường kinh doanh công bằng và thuận lợi cho tất cả các doanh nghiệp.

Các lực lượng chức năng tại TP. Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa đang tích cực triển khai nhiều biện pháp nghiệp vụ để kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm trong hoạt động sản xuất và kinh doanh hàng hóa. Tình trạng hàng giả, hàng nhái đang ngày càng trở nên tinh vi hơn, đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ của các cơ quan chức năng.

Tại TP. Đà Nẵng, ông Phạm Ngọc Sơn, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) cho biết, trên địa bàn thành phố đã xuất hiện tình trạng các điểm bán hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của các thương hiệu nổi tiếng, nhắm vào du khách quốc tế. Các đối tượng sử dụng thủ đoạn ‘dẫn tour trá hình’ để qua mặt lực lượng chức năng. Điều này đặt ra thách thức lớn cho các cơ quan chức năng trong việc phát hiện và xử lý.

Trong một tháng qua, lực lượng QLTT TP. Đà Nẵng đã kiểm tra 96 vụ, xử lý 59 vụ vi phạm trong hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, thu nộp ngân sách hơn 710 triệu đồng. Lũy kế từ tháng 12/2024 đến tháng 7/2025, kiểm tra 485 vụ, xử lý 301 vụ vi phạm với tổng số tiền xử phạt và giá trị hàng tịch thu lên đến hơn 3,2 tỷ đồng. Những con số này cho thấy sự quyết liệt của lực lượng QLTT TP. Đà Nẵng trong việc chống hàng giả, hàng nhái.

Tại Khánh Hòa, từ đầu năm 2024 đến giữa năm 2025, các cơ quan chức năng của tỉnh đã tiến hành kiểm tra 108 cơ sở kinh doanh dược phẩm; phát hiện, xử phạt vi phạm hành chính 23 cơ sở với tổng số tiền 122,75 triệu đồng. Cơ quan chức năng của tỉnh cũng đã tiến hành kiểm tra 450 cơ sở kinh doanh thực phẩm, phát hiện và xử phạt 94 vụ vi phạm với số tiền hơn 702 triệu đồng đối với các hành vi vi phạm liên quan đến buôn bán, lưu thông trên thị trường sản phẩm thực phẩm không phù hợp với tiêu chuẩn đã công bố.

Trước các thủ đoạn ngày càng tinh vi của đối tượng buôn lậu, kinh doanh hàng giả, lực lượng QLTT TP. Đà Nẵng xác định cần có bước chuyển mình mạnh mẽ về công nghệ. ‘Chúng tôi đang xây dựng ứng dụng AI để phân biệt hàng thật – hàng giả. Việc ứng dụng công nghệ số sẽ giúp phát hiện, xử lý nhanh chóng và hiệu quả hơn các hành vi vi phạm’, ông Sơn thông tin. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc chống hàng giả, hàng nhái.

Song song với kiểm tra, xử phạt, các địa phương cũng chú trọng đến công tác tuyên truyền và nâng cao nhận thức. Tại Đà Nẵng, lực lượng QLTT phát hành tờ rơi khuyến cáo, vận động các cơ sở kinh doanh ký cam kết, tổ chức gian hàng phân biệt hàng thật – giả tại hội chợ. Qua đó, người tiêu dùng cũng được nâng cao nhận thức về hàng giả, hàng nhái, giúp các cơ quan chức năng trong việc quản lý và kiểm soát thị trường.

Về phía tỉnh Khánh Hòa, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Long Biên cho biết thời gian qua, địa phương đã chủ động xây dựng các chương trình, kế hoạch trọng tâm về công tác phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả; tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong lĩnh vực này. Với sự vào cuộc mạnh mẽ của các cơ quan chức năng, tình trạng hàng giả, hàng nhái sẽ được đẩy lùi, góp phần bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và các doanh nghiệp chân chính.

Tổng Công ty May10- CTCP, một thương hiệu thời trang uy tín trong nước, vừa lên tiếng về tình trạng bị lợi dụng và giả mạo thương hiệu. Theo Phó Tổng Giám đốc Hoàng Thế Nhu, từ đầu năm 2022 đến nay, doanh nghiệp đã phát hiện nhiều trường hợp các tổ chức, cá nhân lập công ty, cửa hàng có tên gần giống như “May Mười”, “May10 Hà Nội”, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng.

Những đối tượng này chào hàng các đơn đồng phục, may mặc giá rẻ, hàng xả kho, hàng xuất dư… kém chất lượng, khiến người tiêu dùng lầm tưởng là đang làm việc với thương hiệu thời trang May10. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp mà còn gây thiệt hại cho người tiêu dùng.

PGS, TS Nguyễn Thị Chính, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục chăm sóc sức khỏe cộng đồng Việt Nam, cũng chia sẻ về vấn đề hàng giả, hàng nhái trong lĩnh vực thực phẩm, thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, và thuốc. Bà cho rằng, tình trạng này đang là một thách thức lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng và uy tín của cả một ngành công nghiệp.

Ông Dương Mạnh Hùng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội, đã báo cáo về tình hình kiểm tra và xử lý vi phạm trong sáu tháng đầu năm. Chi cục đã kiểm tra, xử lý 2.068 vụ việc về buôn lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng; chuyển cơ quan điều tra 37 vụ việc. Tổng số tiền thu nộp ngân sách nhà nước là 53,3 tỷ đồng; trị giá hàng hóa buộc tiêu hủy, áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là 41,2 tỷ đồng.

Ông Lại Hoàng Dương, Giám đốc Công ty CP Truyền thông Máy tính Thánh Gióng, cho rằng, nguyên nhân lớn nhất khiến hàng giả, hàng nhái vẫn tồn tại và len lỏi trên môi trường số hiện nay xuất phát từ hai yếu tố, đó là nhu cầu thị trường và lỗ hổng nhận thức của người tiêu dùng. Một bộ phận người tiêu dùng vẫn bị hấp dẫn bởi giá rẻ, thiếu thông tin để phân biệt sản phẩm chính hãng.

Để bảo vệ thương hiệu Việt trên thị trường, ông Lại Hoàng Dương chia sẻ về mô hình Truyền thông-Trải nghiệm-Tin tưởng. Cụ thể, đơn vị đẩy mạnh các chiến dịch quảng bá hình ảnh, giá trị hàng Việt; phối hợp tham gia các hội chợ, gian hàng trực tuyến, nơi người tiêu dùng được trực tiếp so sánh, kiểm tra chất lượng hàng Việt.

Đại diện Tổng công ty May10-CTCP kiến nghị, để có một thị trường lành mạnh, cạnh tranh bình đẳng, các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác quản lý, giám sát các hoạt động kinh doanh trên không gian mạng, đặc biệt là các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok và Zalo.

PGS, TS Nguyễn Thị Chính nhìn nhận, khi mua phải hàng giả, người tiêu dùng sẽ mất lòng tin vào các sản phẩm nói chung. Do đó, cần xây dựng và bắt buộc áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm để người tiêu dùng có thể dễ dàng kiểm tra thông tin về nguồn gốc, quy trình sản xuất của sản phẩm.

Trong phiên họp Chính phủ chuyên đề xây dựng pháp luật tháng 7, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đưa ra các yêu cầu quan trọng liên quan đến một số dự án luật đang được xem xét, nhằm đảm bảo tính hiệu quả và sự phù hợp với thực tiễn.

Đối với dự án luật sửa đổi Thương mại điện tử, Thủ tướng nhấn mạnh sự cần thiết của việc bổ sung các công cụ giám sát hiệu quả để ngăn chặn và xử lý nghiêm các trường hợp hàng giả, hàng nhái, đặc biệt là thuốc giả và thực phẩm giả. Đây là một thách thức lớn trong thời đại thương mại điện tử phát triển nhanh chóng. Người đứng đầu Chính phủ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý thương mại điện tử một cách linh hoạt và thích ứng với tình hình mới, đồng thời đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng.

Ngoài ra, Thủ tướng cũng đề cập đến dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Phòng, chống ma túy, với quan điểm ‘phòng hơn chống’. Điều này có nghĩa là lấy phòng ngừa làm cơ bản, chiến lược và lâu dài để đối phó với vấn đề ma túy.

Về dự án luật Hàng không dân dụng Việt Nam, Thủ tướng cho rằng đây là luật phục vụ cho mục tiêu kiến tạo phát triển. Do đó, cần huy động nguồn lực tư nhân và đẩy mạnh hợp tác công tư trong việc phát triển các hãng hàng không, sân bay, logistics hàng không và đô thị sân bay.

Thủ tướng cũng yêu cầu hoàn thiện các quy định pháp luật về quản lý và phát triển báo chí trong dự án luật Báo chí, nhằm đáp ứng với yêu cầu của tình hình và bối cảnh mới, đặc biệt là sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số và truyền thông hiện đại.

Cuối cùng, Thủ tướng yêu cầu các bộ trưởng cần tập trung chỉ đạo và khẩn trương hoàn thiện hồ sơ các dự án luật theo đúng quy định để trình Quốc hội, đảm bảo tiến độ và chất lượng của các dự án luật.

Trong thời gian gần đây, lực lượng Hải quan đã phát hiện và ngăn chặn nhiều vụ việc lợi dụng loại hình quá cảnh hàng hóa để buôn lậu, vận chuyển hàng giả mạo xuất xứ và giả nhãn hiệu. Những vụ việc này cho thấy các đối tượng buôn lậu đã lợi dụng sự phức tạp của loại hình vận chuyển hàng hóa quá cảnh để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.

Chỉ trong tháng 5 và tháng 6 vừa qua, Đội 2 (Chi cục Điều tra chống buôn lậu, Cục Hải quan) đã phối hợp với các đơn vị khác trong ngành Hải quan để kiểm tra và bắt giữ 6 lô hàng quá cảnh từ Trung Quốc đi Lào qua cửa khẩu quốc tế Cha Lo. Qua kiểm tra, lực lượng Hải quan đã phát hiện số lượng lớn hàng vi phạm, gồm 19.309 sản phẩm các loại, trị giá 4,188 tỷ đồng. Các mặt hàng vi phạm bao gồm điện thoại di động, quần áo, màn hình máy tính, kính mắt, màn hình máy tính bảng, ốp điện thoại, đèn xe ô tô tải, màn hình LCD, loa vi tính, máy điện tâm đồ, tai nghe, dây cáp sạc điện thoại, quạt đa năng, loa mini cầm tay, đèn trần trang trí, thắt lưng nam, đồng hồ đeo tay loa JBL, túi xách tay PRADA (Milano)…

Đặc biệt, có 2 lô hàng cất giấu 130 túi xách tay PRADA (Milano) và 120 chiếc loa JBL có dấu hiệu hàng giả nhãn hiệu (có gắn các nhãn hiệu PRADO và JBL). Ngoài ra, 3.369 sản phẩm, trị giá khoảng 2,8 tỷ đồng là hàng bách hoá, tiêu dùng không khai báo hải quan, được cất giấu xen lẫn trong các container.

Liên quan đến hành vi giả mạo xuất xứ, ngày 24/4/2025, tại một bãi kiểm tra thực tế hàng hoá xuất nhập khẩu ở khu vực cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn), Tổ công tác thuộc Chi cục Điều tra chống buôn lậu đã phối hợp với Hải quan cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (Chi cục Hải quan khu vực VI) kiểm tra thực tế 1 lô hàng quá cảnh do Công ty H (tên viết tắt) đăng ký ngày 22/4/2025, nghi vấn vi phạm về khai báo hải quan.

Theo khai báo của doanh nghiệp, hàng hóa trong lô hàng gồm 35 mục hàng. Kết quả kiểm tra thực tế hàng hoá cho thấy, đối với 35 mục hàng theo bảng kê doanh nghiệp xuất trình chỉ có 2/35 mục hàng phù hợp với khai báo hải quan. Trong 33 mục hàng còn lại có 11 mục hàng khai thừa hoặc thiếu số lượng so với thực tế hàng hoá; 1 mục hàng không rõ nhãn hiệu và xuất xứ hàng hoá; 16 mục hàng không có hàng hoá thực tế; 5 mục hàng khai sai nhãn hiệu và tên hàng.

Ngoài ra, cơ quan Hải quan còn phát hiện 91 mục hàng không có trong khai báo hải quan, trong đó 23 mục hàng (trên 5.000 sản phẩm dép, giày, áo thể thao, tất, dây thắt lưng, túi, đồng hồ,…) nghi vấn vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Đáng chú ý, trong số 91 mục hàng không khai báo hải quan có 6 mục hàng với số lượng gần 2.000 sản phẩm đã dán sẵn tem nhãn “Made in Viet Nam”. Đặc biệt, 5 mục hàng (hơn 1.700 sản phẩm giày, dép) vừa có nghi vấn vi phạm sở hữu trí tuệ vừa có dấu hiệu giả mạo xuất xứ Việt Nam (dán tem nhãn “Made in Viet Nam”).

Nếu lực lượng Hải quan không kịp thời phát hiện, bắt giữ, khi hàng hoá nêu trên được vận chuyển ra nước ngoài tiêu thụ sẽ ảnh hưởng rất lớn đến uy tín, thương hiệu của hàng hóa Việt Nam.

Cũng trong tháng 6, Đội 3 (Chi cục Điều tra chống buôn lậu) chủ trì, phối hợp với Hải quan cửa khẩu cảng Cái Mép và PC03, Công an tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (nay là Công an TP Hồ Chí Minh) bắt giữ 525.000 bao thuốc lá giả mạo nhãn hiệu CHESTERFIELD là hàng vận chuyển quá cảnh tại cảng Cái Mép. Trị giá hàng hóa vi phạm trong vụ việc này lên đến hơn 48,6 tỷ đồng.

Theo Chi cục Điều tra chống buôn lậu, thủ đoạn buôn lậu, vi phạm về hàng giả, hàng sở hữu trí tuệ của các đối tượng rất đa dạng, tinh vi. Điều này đòi hỏi lực lượng Hải quan và cơ quan chức năng phải không ngừng nâng cao cảnh giác để kịp thời phát hiện, bắt giữ, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Trong bối cảnh hàng giả, hàng nhái đang tràn lan trên thị trường, việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm đã trở thành một công cụ quan trọng để bảo vệ người tiêu dùng, duy trì uy tín cho doanh nghiệp và tăng cường hiệu lực quản lý của Nhà nước. Một giải pháp quan trọng để giải quyết vấn đề này là sớm xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Công nghệ đang đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người tiêu dùng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Hiện nay, nhiều người tiêu dùng đã quen với việc sử dụng điện thoại thông minh để quét mã QR trên sản phẩm để đọc thông tin về sản phẩm, như hạn sử dụng, nơi sản xuất, kiểm định, và thậm chí thông tin về đóng gói và vận chuyển. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong việc triển khai rộng rãi hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Tại một số cửa hàng tiện lợi và siêu thị, không phải tất cả các sản phẩm đều có mã QR để truy xuất nguồn gốc. Điều này cho thấy cần có sự đầu tư và hỗ trợ từ các doanh nghiệp và cơ quan chức năng để triển khai rộng rãi hệ thống này. Các doanh nghiệp đã bắt đầu áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc số để cung cấp thông tin về sản phẩm của mình. Mã QR truy xuất nguồn gốc sản phẩm là một dạng mã vạch hai chiều, giúp người dùng kiểm tra thông tin về sản phẩm một cách tiện lợi.

Nhiều doanh nghiệp đã thấy được lợi ích của việc áp dụng hệ thống này, không chỉ giúp tăng cường uy tín cho doanh nghiệp mà còn giúp ngăn chặn hàng giả, hàng nhái. Tuy nhiên, để hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm thực sự hiệu quả, cần có sự phối hợp và hỗ trợ từ các cơ quan chức năng. Việc tạo mã QR phải được cơ quan chức năng kiểm soát và kiểm tra định kỳ để tránh tình trạng làm giả, làm lại mã QR.

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 6 tháng và tổng kết đợt cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long cho biết, lực lượng công an đã tập trung triệt phá các đường dây sản xuất, buôn bán thực phẩm giả quy mô lớn. Để ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, cần có sự đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa quốc gia.

Bộ Công an đang phối hợp với Bộ Công Thương và VNPT xây dựng hệ thống dữ liệu về xuất xứ hàng hóa. Khi hệ thống này đi vào hoạt động, sẽ giúp người dân truy xuất nguồn gốc sản phẩm, góp phần ngăn chặn gian lận thương mại, hàng giả, hàng nhập lậu. Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền đã chỉ đạo các đơn vị thành viên Ban Chỉ đạo 389 TP Hà Nội tăng cường chống buôn lậu, hàng giả, hàng nhái.

Ông cũng nhấn mạnh rằng TP Hà Nội không có ngoại lệ, không có vùng cấm trong hoạt động chống buôn lậu. Để hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm thực sự hiệu quả, cần có sự tham gia và hỗ trợ từ tất cả các bên liên quan, bao gồm doanh nghiệp, cơ quan chức năng và người tiêu dùng. Chỉ khi có sự phối hợp và hỗ trợ lẫn nhau, chúng ta mới có thể xây dựng một thị trường an toàn và đáng tin cậy cho người tiêu dùng.

Việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm, hàng hóa là một bước quan trọng trong việc ngăn chặn hàng giả, hàng nhái. Đồng thời, việc áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc số cũng giúp doanh nghiệp tăng cường uy tín và tạo niềm tin cho người tiêu dùng.

Trong thời gian tới, các cơ quan chức năng cần tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thị trường để phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái. Người tiêu dùng cũng cần được nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm để có thể bảo vệ quyền lợi của mình.

Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa quốc gia sẽ là một công cụ quan trọng giúp người tiêu dùng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Với sự hỗ trợ từ công nghệ, chúng ta có thể xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh và an toàn cho tất cả các bên liên quan.

Để biết thêm thông tin về truy xuất nguồn gốc sản phẩm, vui lòng truy cập https://www.vietnam.gov.vn/ hoặc liên hệ với cơ quan chức năng gần nhất.