Dòng vốn đầu tư ngoài ngân sách, bao gồm nguồn lực từ khu vực tư nhân trong nước, hợp tác công-tư (PPP) và các hình thức xã hội hóa, đang ngày càng trở thành kênh bổ sung quan trọng cho đầu tư phát triển. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả của dòng vốn này, cần thiết phải có một hệ thống quản lý minh bạch, thống nhất, cũng như nâng cao năng lực điều hành dự án từ khâu chuẩn bị, thực hiện đến vận hành và giám sát.

Theo báo cáo giám sát, đánh giá tổng thể đầu tư năm 2024 của Bộ Tài chính, mới chỉ có 84 đơn vị báo cáo trên Hệ thống Thông tin quốc gia về đầu tư. Trong năm 2024, có 1.290 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư; số dự án thực hiện đầu tư trong kỳ là 8.014 dự án; tổng vốn đầu tư đăng ký trong năm là 1.246.781 tỷ đồng, tổng vốn đầu tư thực hiện trong năm là 305.210 tỷ đồng. Đáng chú ý, có 4.204 dự án đã đi vào khai thác, vận hành; 2.777 dự án có lợi nhuận, tổng số tiền nộp ngân sách lên đến khoảng 67.532 tỷ đồng.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bất cập trong quản lý đầu tư. Trong năm 2024, có 2.516 dự án được kiểm tra, đánh giá, trong đó có 1.667 dự án vi phạm quy định liên quan đến quản lý đầu tư; 324 dự án bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký đầu tư và 2.605 dự án phải điều chỉnh giấy chứng nhận đăng ký đầu tư. Những con số này cho thấy chất lượng công tác chuẩn bị, thẩm định, giám sát và hậu kiểm vẫn còn nhiều hạn chế.

Nguyên nhân được chỉ ra là do một số dự án gặp vướng mắc về thủ tục đầu tư, các quy định pháp luật chưa đầy đủ, chưa phù hợp hoặc có sự chồng chéo, mâu thuẫn giữa các quy định. Nhiều dự án gặp khó khăn, vướng mắc trong việc bồi thường, giải phóng mặt bằng làm ảnh hưởng đến tiến độ đầu tư các dự án; một số dự án chậm triển khai thực hiện do năng lực tài chính của nhà đầu tư còn yếu, công tác quản lý dự án còn nhiều hạn chế.

Để tháo gỡ những điểm nghẽn hiện nay, nhiều giải pháp đã được các bộ, ngành kiến nghị. Trước hết, Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành nghiên cứu, ban hành chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khơi thông và ổn định nguồn nguyên vật liệu nhập khẩu; đưa ra những giải pháp tháo gỡ các vướng mắc về logistic; khuyến khích phát triển ngành công nghiệp phụ trợ phục vụ cho những ngành xuất khẩu chủ lực.

Về phía Bộ Tài chính cũng được kiến nghị tiếp tục nâng cấp, hoàn thiện Hệ thống Thông tin quốc gia về đầu tư để đảm bảo hệ thống vận hành thông suốt, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu sử dụng, khai thác. Bộ Tài chính cũng đang tích cực đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đầu tư.

Các chuyên gia kinh tế nhận định, dự án sử dụng vốn ngoài ngân sách hiện đóng vai trò ngày càng lớn trong phát triển kinh tế – xã hội, nhưng đi cùng với đó là đòi hỏi khắt khe về năng lực quản lý, tính minh bạch trong triển khai và sự nhất quán của chính sách điều hành. Vì vậy, để khắc phục tình trạng báo cáo sơ sài, thiếu cập nhật và nâng cao hiệu quả quản lý các dự án vốn ngoài ngân sách, Việt Nam có thể nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế trong việc xây dựng cơ chế giám sát sau đầu tư (post-project review). Ngân hàng Thế giới cũng đã có những chia sẻ về kinh nghiệm của các nước trong việc giám sát sau đầu tư.

Đặc biệt, với các dự án có yếu tố đầu tư nước ngoài, tính ổn định và nhất quán của chính sách lại càng đóng vai trò then chốt. Những điều chỉnh đột ngột về giá, thuế, ưu đãi… nếu thiếu lộ trình rõ ràng sẽ dễ gây tâm lý lo ngại trong cộng đồng nhà đầu tư quốc tế, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường đầu tư và uy tín quốc gia. Vì vậy, đảm bảo khung pháp lý ổn định, minh bạch và có khả năng dự báo là yêu cầu cấp thiết.

Để thu hút và giữ chân các nhà đầu tư nước ngoài, Việt Nam cần duy trì một môi trường đầu tư thông thoáng, có chính sách ưu đãi hợp lý và dịch vụ công chuyên nghiệp. Theo Ủy ban Đầu tư Nước ngoài, một trong những yếu tố then chốt để thu hút nhà đầu tư nước ngoài là sự ổn định và nhất quán của chính sách.

Chương trình giảm nghèo tại tỉnh Lâm Đồng trong những năm qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế – xã hội và thay đổi diện mạo nông thôn. Nhằm thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững, tỉnh Lâm Đồng đã tập trung triển khai 5 giải pháp chính. Các giải pháp này bao gồm đẩy mạnh tuyên truyền, triển khai kịp thời các chính sách giảm nghèo, lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác giảm nghèo.

Ông Nguyễn Hoàng Phúc, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng, đã đánh giá cao kết quả đạt được của chương trình giảm nghèo tại địa phương trong giai đoạn 2021-2025. Theo ông, tỷ lệ nghèo đa chiều toàn tỉnh đã giảm đáng kể, từ 6,94% vào cuối năm 2021 xuống còn 1,97% vào cuối năm 2024 và ước đến cuối năm 2025, tỷ lệ này còn 1,67%. Bình quân giai đoạn 2021-2025, tỷ lệ nghèo đa chiều giảm 1,32%/năm, đạt kế hoạch đề ra.

Đặc biệt, đối với tỷ lệ nghèo đa chiều đồng bào dân tộc thiểu số, đã giảm từ 18,96% vào cuối năm 2021 xuống còn 5,47% vào cuối năm 2024 và ước đến cuối năm 2025, tỷ lệ này còn 4,97%. Bình quân giai đoạn 2021-2025, tỷ lệ nghèo đa chiều đồng bào dân tộc thiểu số giảm 3,5%/năm. Những con số này cho thấy sự nỗ lực và hiệu quả của tỉnh Lâm Đồng trong việc thực hiện chương trình giảm nghèo.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện chương trình giảm nghèo bền vững, tỉnh Lâm Đồng cũng gặp một số khó khăn, vướng mắc. Việc lập kế hoạch thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo của địa phương còn gặp khó khăn do các văn bản hướng dẫn thực hiện chương trình mục tiêu của các bộ, ngành Trung ương chưa kịp thời, chi tiết. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ và sự hỗ trợ từ Trung ương để địa phương có thể triển khai chương trình một cách hiệu quả.

Để tiếp tục thực hiện chương trình giảm nghèo một cách hiệu quả và bền vững trong giai đoạn 2026-2035, Lâm Đồng dự kiến sẽ tích hợp hai chương trình hiện hành thành một chương trình duy nhất. Đồng thời, tỉnh sẽ tiếp tục triển khai kịp thời, đầy đủ các chính sách về an sinh xã hội, phát huy vai trò chủ thể của người dân và doanh nghiệp trong quá trình xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững. Việc này nhằm đảm bảo rằng chương trình giảm nghèo không chỉ hiệu quả về ngắn hạn mà còn bền vững trong dài hạn.

Có thể thấy, Lâm Đồng đã có những nỗ lực đáng kể trong việc giảm nghèo và đã đạt được những kết quả tích cực. Với việc tiếp tục triển khai các giải pháp và chính sách phù hợp, tỉnh Lâm Đồng kỳ vọng sẽ tiếp tục giảm nghèo bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số.

Nghị định 151 của Chính phủ, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước, hướng tới tinh thần ‘gần dân, sát dân’. Một nội dung trọng tâm của nghị định này là chuyển giao một số thẩm quyền quản lý đất đai về cấp xã. Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa chia sẻ quan điểm rằng việc giao thẩm quyền cho cấp xã là cần thiết, hợp lý và phù hợp với năng lực thực tiễn của chính quyền cơ sở.

Ông Hòa tin rằng Nghị định 151 cụ thể hóa chủ trương phân quyền, phân cấp đã được quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Việc trao thêm thẩm quyền cho cấp xã, bao gồm quản lý đất đai, là một bước tiến đúng đắn để phát huy tính tự chủ, linh hoạt trong điều hành, đặc biệt là khi các cấp cơ sở đang được củng cố về nhân sự, bộ máy và kinh nghiệm thực tiễn.

‘Cấp xã hiện nay có đủ năng lực, đủ điều kiện, trình độ để thực hiện các nhiệm vụ rất rõ ràng trong quản lý nhà nước,’ ông Hòa khẳng định. Chính quyền xã không còn là cấp yếu như trước kia; nhiều công việc trước đây của cấp huyện đã và đang được giao cho xã xử lý.

Ông Hòa cũng chỉ ra rằng cán bộ lãnh đạo xã hiện nay được điều động từ cấp huyện hoặc tỉnh xuống, phần lớn là những người đã có kinh nghiệm công tác quản lý nhà nước. Hệ thống tổ chức hành chính cấp xã cũng đã được kiện toàn với đầy đủ các bộ phận chuyên môn.

Tuy nhiên, ông Hòa cũng nhấn mạnh rằng quyền lực càng lớn thì trách nhiệm càng cao, đặc biệt trong lĩnh vực phức tạp như đất đai. Sự giám sát, hỗ trợ từ cấp trên là điều kiện bắt buộc để đảm bảo cấp xã thực hiện đúng luật, đúng thẩm quyền và không lạm dụng quyền lực.

Ông đề xuất cần có sự phân cấp rõ ràng và tuân thủ theo các quy định của luật đất đai, luật đấu thầu, luật đầu tư hiện hành. Cần giới hạn loại dự án, diện tích đất hoặc giá trị mà cấp xã được quyết định. Đồng thời, cần tăng cường giám sát, kiểm tra từ cấp trên và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp xã.

Về nguy cơ lạm quyền, ông Hòa không né tránh thực tế này và nhấn mạnh rằng phân quyền là cần thiết nhưng phải song hành với kiểm tra, giám sát để tránh tình trạng lạm quyền, lợi dụng chức vụ để trục lợi.

Ông Hòa cũng kiến nghị một số vấn đề cốt lõi để việc phân cấp, phân quyền cho cấp xã được thực hiện hiệu quả, bao gồm phân quyền đúng mức, đúng người; tăng cường giám sát, kiểm tra; và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.

Trong phiên họp Chính phủ chuyên đề xây dựng pháp luật tháng 7, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đưa ra các yêu cầu quan trọng liên quan đến một số dự án luật đang được xem xét, nhằm đảm bảo tính hiệu quả và sự phù hợp với thực tiễn.

Đối với dự án luật sửa đổi Thương mại điện tử, Thủ tướng nhấn mạnh sự cần thiết của việc bổ sung các công cụ giám sát hiệu quả để ngăn chặn và xử lý nghiêm các trường hợp hàng giả, hàng nhái, đặc biệt là thuốc giả và thực phẩm giả. Đây là một thách thức lớn trong thời đại thương mại điện tử phát triển nhanh chóng. Người đứng đầu Chính phủ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý thương mại điện tử một cách linh hoạt và thích ứng với tình hình mới, đồng thời đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng.

Ngoài ra, Thủ tướng cũng đề cập đến dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Phòng, chống ma túy, với quan điểm ‘phòng hơn chống’. Điều này có nghĩa là lấy phòng ngừa làm cơ bản, chiến lược và lâu dài để đối phó với vấn đề ma túy.

Về dự án luật Hàng không dân dụng Việt Nam, Thủ tướng cho rằng đây là luật phục vụ cho mục tiêu kiến tạo phát triển. Do đó, cần huy động nguồn lực tư nhân và đẩy mạnh hợp tác công tư trong việc phát triển các hãng hàng không, sân bay, logistics hàng không và đô thị sân bay.

Thủ tướng cũng yêu cầu hoàn thiện các quy định pháp luật về quản lý và phát triển báo chí trong dự án luật Báo chí, nhằm đáp ứng với yêu cầu của tình hình và bối cảnh mới, đặc biệt là sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số và truyền thông hiện đại.

Cuối cùng, Thủ tướng yêu cầu các bộ trưởng cần tập trung chỉ đạo và khẩn trương hoàn thiện hồ sơ các dự án luật theo đúng quy định để trình Quốc hội, đảm bảo tiến độ và chất lượng của các dự án luật.