Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh vừa ban hành kế hoạch triển khai dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam, đoạn qua địa bàn thành phố. Kế hoạch này nhằm tổ chức, triển khai và thực hiện nghiêm túc, đầy đủ và kịp thời các nhiệm vụ được giao theo Nghị quyết 172 của Quốc hội và Nghị quyết 106 của Chính phủ.

Theo đó, thành phố yêu cầu các đơn vị liên quan triển khai thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư phục vụ giải phóng mặt bằng cho đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam. Dự án khai thác quỹ đất vùng phụ cận nhà ga, depot đường sắt cũng cần được thực hiện đúng quy định, công khai và minh bạch. Tất cả các hoạt động nàyจะต้อง tuân thủ theo các quy định pháp luật hiện hành và đảm bảo quyền lợi của người dân bị ảnh hưởng.

Thành phố cũng yêu cầu chủ động ứng vốn ngân sách địa phương để thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho các dự án. Việc khai thác hiệu quả quỹ đất vùng phụ cận các ga, depot đường sắt theo mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) cũng được nhấn mạnh. Mô hình TOD sẽ giúp tối ưu hóa sử dụng đất, tạo ra không gian sống tiện nghi và hiện đại cho cư dân, đồng thời góp phần giảm thiểu ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.

Để đảm bảo tiến độ, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ huy động tất cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc, với sự chỉ đạo sát sao của Ban Chỉ đạo, lãnh đạo thành phố, sự phối hợp của các đơn vị của bộ ngành, sở ngành, chủ đầu tư cùng tham gia. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án và đảm bảo chất lượng công trình.

Thành phố Hồ Chí Minh phấn đấu hoàn thành xây dựng khu tái định cư trước tháng 12-2026 và hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư bàn giao mặt bằng để triển khai dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam trong tháng 12-2026. Đây là một thách thức lớn, nhưng với sự quyết tâm và nỗ lực của tất cả các bên liên quan, thành phố tin tưởng rằng mục tiêu này có thể đạt được.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam đoạn qua Thành phố Hồ Chí Minh có chiều dài 13,49km, với phạm vi sử dụng đất khoảng 110ha. Theo tính toán sơ bộ, tổng kinh phí dành cho công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho đoạn tuyến qua thành phố dự kiến khoảng 2.575,8 tỉ đồng. Dự án này không chỉ góp phần thúc đẩy sự phát triển của thành phố, mà còn giúp tăng cường kết nối giao thông giữa các vùng miền, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường đã giao Sở Tài chính khẩn trương đôn đốc nhà đầu tư hoàn thiện hồ sơ đề xuất đầu tư dự án tuyến đường sắt đô thị tốc độ cao nối trung tâm TP.HCM với Cần Giờ theo quy định. Đồng thời, chủ trì, phối hợp với Sở Xây dựng và các đơn vị liên quan rà soát quy định pháp luật có liên quan trong lĩnh vực đường sắt, tham mưu, đề xuất về quy trình, thủ tục đầu tư đối với các dự án đường sắt đô thị do nhà đầu tư đề xuất (không sử dụng vốn ngân sách); báo cáo UBND TP.HCM trong tháng 7-2025.

Trước đó, vào ngày 2-6, Sở Tài chính đã chủ trì buổi làm việc với Sở Xây dựng, Sở Nông nghiệp và Môi trường… cùng Tập đoàn Vingroup và Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển đường sắt cao tốc VinSpeed về đề xuất đầu tư tuyến đường sắt đô thị tốc độ cao kết nối trung tâm TP.HCM với Cần Giờ. Thông qua cuộc họp, sau khi nghe ý kiến của các sở ngành, nhà đầu tư đề xuất thực hiện đầu tư dự án bằng nguồn vốn trực tiếp theo quy định pháp luật về đầu tư. Do đó, Sở Tài chính đã đề nghị nhà đầu tư hoàn thiện hồ sơ đề xuất đầu tư dự án và nộp tại Sở Tài chính để có cơ sở xem xét, thẩm định theo quy định.

Hiện nay, nhà đầu tư đang hoàn thiện hồ sơ đề xuất đầu tư dự án. Sau khi nhận được hồ sơ, Sở Tài chính sẽ tổ chức thẩm định dự án đầu tư. Theo quy hoạch, tuyến đường sắt đô thị kết nối trung tâm đi Cần Giờ (tuyến số 12) có chiều dài 48,7km. Điểm đầu tại đường Nguyễn Văn Linh (đoạn giữa nút giao với đường Nguyễn Thị Thập và đường Lý Phục Man), và điểm cuối tại khu đất 39ha tiếp giáp dự án Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ.

Hiện nay, nhà đầu tư đang tổ chức khảo sát, lập hồ sơ đề xuất dự án theo chủ trương của thành phố. Vừa qua, Quốc hội thông qua Luật Đường sắt 2025 bổ sung thêm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển đường sắt, đường sắt đô thị. Trong đó đặc biệt quan tâm đến thu hút khối doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư đường sắt, bao gồm cả đường sắt đô thị.

Như vậy, cùng với các dự án đường sắt và đường sắt đô thị khác tại TP.HCM đang triển khai, tuyến đường sắt đô thị tốc độ cao kết nối trung tâm với Cần Giờ sẽ được áp dụng ngay các cơ chế đặc thù để đẩy nhanh tiến độ dự án. Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển đường sắt cao tốc VinSpeed cho biết đang quyết liệt và đẩy mạnh việc tuyển dụng nhân sự để triển khai dự án đường sắt cao tốc TP.HCM – Cần Giờ và Hà Nội – Quảng Ninh.

Với dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam, công ty đang chờ quyết định phê duyệt chủ đầu tư từ phía Chính phủ. Theo đó, Công ty VinSpeed đang tuyển dụng các vị trí, gồm kỹ sư BIM cao cấp; BIM Manager/trưởng phòng BIM; Technology transfer specialist/chuyên viên cao cấp (chuyển giao công nghệ); technology manager/trưởng phòng công nghệ – railway; kỹ sư xây dựng cao cấp – công trình hầm/cầu; kỹ sư xây dựng cao cấp – railway; kỹ sư cơ điện – hệ thống thông tin tín hiệu đường sắt; Technical manager/trưởng phòng kỹ thuật – railway…

Thông tin về dự án đường sắt đô thị tại Việt Nam .

Thông tin về VinSpeed .

Đề xuất điều chỉnh hướng tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam qua Quảng Ngãi

Tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam đoạn qua tỉnh Quảng Ngãi đang đối mặt với thách thức về chồng lấn với các khu tái định cư (TĐC) mới, gây ảnh hưởng đến đời sống của người dân và các công trình hạ tầng thiết yếu. Qua rà soát thực tế, hướng tuyến đường sắt đoạn qua phường Đức Phổ có chiều dài 5,185km, phù hợp với quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch đô thị đã được phê duyệt đến năm 2045.

Tuy nhiên, tuyến đường sắt này lại đi qua khu TĐC Đồng Mốc, nơi vừa hoàn thành hạ tầng và bố trí dân bị ảnh hưởng bởi dự án cao tốc Quảng Ngãi – Hoài Nhơn. Hầu hết các hộ dân tại đây vừa mới ổn định chỗ ở vào cuối năm 2024, sau thời gian dài di dời và giải phóng mặt bằng. Nay, với hướng tuyến hiện tại, nhiều hộ dân lại tiếp tục đối mặt với nguy cơ bị giải tỏa thêm lần nữa.

Chủ tịch UBND phường Đức Phổ Trần Ngọc Sang cho biết, nếu giữ nguyên hướng tuyến, hàng chục hộ dân sẽ phải di dời, kéo theo bất ổn tâm lý, phát sinh chi phí, áp lực giải phóng mặt bằng và dễ phát sinh khiếu nại. Tỉnh Quảng Ngãi đã có kiến nghị điều chỉnh hướng tuyến, vị trí nhà ga để hạn chế tối đa việc di dời dân cư lần hai.

Khảo sát tuyến đường sắt tốc độ cao đi qua địa bàn tỉnh Quảng Ngãi có chiều dài 86,3km, bắt đầu từ Km800+100 (xã Bình Minh) đến Km886+400 (xã Khánh Cường), cắt ngang 14 xã và 3 phường. Ngoài khu TĐC Đồng Mốc, hướng tuyến còn đi qua các khu TĐC Hành Thuận, Điền An, đều là những dự án TĐC mới, được đầu tư phục vụ các công trình trọng điểm như cao tốc Quảng Ngãi – Hoài Nhơn, cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi, di dân khu liên hợp xử lý chất thải rắn Nghĩa Kỳ… Việc tuyến đường sắt tiếp tục đi qua các khu vực này sẽ buộc nhiều hộ dân phải TĐC lần thứ 2 trong thời gian ngắn, tác động lớn đến đời sống, dễ phát sinh bức xúc, ảnh hưởng đến công tác giải phóng mặt bằng và tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh, trật tự tại địa phương.

Tỉnh Quảng Ngãi đã ban hành các văn bản gửi Bộ Xây dựng, Ban Quản lý dự án Đường sắt, đề xuất điều chỉnh hướng tuyến ở một số vị trí cục bộ để tránh băng cắt các khu dân cư, công trình công cộng, đồng thời bảo đảm tính đồng bộ quy hoạch. Đặc biệt, tỉnh cũng đề xuất điều chỉnh vị trí nhà ga trung tâm.

Trước đó trong quy hoạch cũ, vị trí nhà ga nằm trùng với một nhà máy chế biến thủy sản quy mô lớn tại KCN Quảng Phú, nơi đang hoạt động hiệu quả, đóng vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế địa phương. Tỉnh đề xuất dời vị trí nhà ga ra khu vực giáp ranh giữa phường Quảng Phú (nay là phường Nghĩa Lộ) và xã Nghĩa Kỳ (nay là xã Nghĩa Giang), gần các nút giao đường Trường Chinh – Lê Duẩn, để phù hợp quy hoạch chung và hạn chế phát sinh xung đột với các dự án, cơ sở sản xuất hiện hữu.