Lượt qua thời gian gần đây, Quốc hội Việt Nam đã thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân số 91/2025/QH15, với mục đích tăng cường bảo vệ quyền lợi của cá nhân và tổ chức trong việc kiểm soát thông tin cá nhân của mình. Một trong những nội dung quan trọng của luật này là việc quy định cụ thể về bảo vệ dữ liệu cá nhân đối với thông tin sức khỏe và trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm.

Luật quy định rõ rằng việc thu thập và xử lý dữ liệu cá nhân liên quan đến sức khỏe và bảo hiểm đòi hỏi sự đồng ý của chủ thể dữ liệu cá nhân. Không phân biệt tổ chức hay cá nhân, mọi hoạt động thu thập và xử lý thông tin đều phải có sự chấp thuận rõ ràng từ chủ sở hữu dữ liệu. Điều này bao gồm các thông tin như bệnh án, tình trạng sức khỏe, kết quả xét nghiệm, và những thông tin liên quan đến hợp đồng bảo hiểm của cá nhân. Trừ một số trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 19 của Luật này, sự đồng ý của chủ thể là bắt buộc.

Các cơ quan, tổ chức và cá nhân hoạt động trong lĩnh vực sức khỏe và bảo hiểm phải áp dụng đầy đủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân và các quy định khác có liên quan. Đặc biệt, khi tiến hành bất kỳ hoạt động cung cấp dữ liệu cho bên thứ ba nào, họ không được phép thực hiện nếu không có yêu cầu bằng văn bản của chủ thể dữ liệu cá nhân hoặc không thuộc các trường hợp được phép theo luật. Việc cung cấp thông tin phải đảm bảo tính minh bạch và bảo mật, tránh trường hợp thông tin bị tiết lộ hoặc sử dụng sai mục đích.

Không chỉ các tổ chức và doanh nghiệp, mà ngay cả các cá nhân phát triển ứng dụng về y tế và kinh doanh bảo hiểm cũng phải tuân thủ đầy đủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Với sự phát triển của công nghệ thông tin và việc ứng dụng trong các hoạt động y tế và bảo hiểm, yêu cầu về bảo mật và quyền riêng tư ngày càng được quan tâm. Các ứng dụng y tế và bảo hiểm cần phải áp dụng các biện pháp bảo vệ an toàn dữ liệu tiên tiến để đảm bảo thông tin của người dùng không bị bị xâm phạm.

Đặc biệt, đối với các doanh nghiệp kinh doanh tái bảo hiểm và nhượng tái bảo hiểm, việc chuyển dữ liệu cá nhân cho đối tác cần được nêu rõ trong hợp đồng với khách hàng. Đây là một biện pháp nhằm tăng cường sự minh bạch và duy trì niềm tin của khách hàng. Trong các hợp đồng này, điều khoản liên quan đến việc bảo vệ và sử dụng dữ liệu cá nhân cần được thể hiện cụ thể, giúp khách hàng hiểu rõ về cách thức thông tin của họ được xử lý và sử dụng.

Luật cũng làm rõ các trường hợp xử lý dữ liệu cá nhân không cần sự đồng ý của chủ thể dữ liệu cá nhân. Chúng bao gồm các tình huống cấp bách liên quan đến bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, quyền và lợi ích hợp pháp của chủ thể dữ liệu cá nhân hoặc người khác; các trường hợp khẩn cấp cần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, cơ quan tổ chức; phục vụ hoạt động của cơ quan nhà nước; thực hiện thỏa thuận của chủ thể dữ liệu cá nhân với cơ quan, tổ chức có liên quan; và các trường hợp khác theo quy định của pháp luật. Đây là các lược đồ cho phép việc thu thập và sử lý thông tin có thể được tiến hành mà không cần sự cho phép một cách trực tiếp từ chủ sở hữu thông tin trong vài tình huống có bản chất đặt biệt.

Tình trạng lộ và lọt thông tin cá nhân đang trở thành một vấn đề ngày càng nghiêm trọng và tinh vi trong thời đại số. Sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử và quá trình số hóa các dịch vụ đã tạo ra môi trường thuận lợi cho hoạt động mua bán dữ liệu cá nhân. Các diễn đàn và tài khoản mạng xã hội trở thành nơi diễn ra công khai các hoạt động này, với sự tham gia của cả tổ chức và doanh nghiệp. Hậu quả trực tiếp mà nhiều người phải đối mặt là bị nhắn tin, gọi điện gây phiền phức và thậm chí là bị lừa đảo. Dựa vào thông tin cá nhân bị lộ, kẻ xấu có thể dễ dàng xây dựng các kịch bản lừa đảo riêng biệt针对 từng nhóm nạn nhân khác nhau.

Theo chuyên gia Ngô Trí Nhật, mặc dù cơ quan chức năng đã nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc đánh sập các đường dây chuyên đánh cắp và mua bán dữ liệu cá nhân, các băng nhóm hacker vẫn tiếp tục hoạt động với nhiều hình thức ngày càng tinh vi. Quá trình điều tra và xử lý những vụ việc này thường kéo dài, gây ảnh hưởng lớn đến công tác bảo đảm an toàn thông tin trong cộng đồng.

Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, thuộc Bộ Công an, đã cung cấp thông tin về mức độ nghiêm trọng của vấn đề. Chỉ trong sáu tháng đầu năm 2025, đã có 56 vụ việc liên quan đến mua bán dữ liệu cá nhân được ghi nhận, với hơn 110 triệu bản ghi bị thu thập và rao bán. Thượng tá Triệu Mạnh Tùng, Phó Cục trưởng, chia sẻ rằng nhu cầu thu thập dữ liệu cá nhân để phục vụ cho hoạt động sản xuất và kinh doanh là rất lớn. Tuy nhiên, nhiều hệ thống thông tin thực hiện thu thập, phân tích và xử lý dữ liệu cá nhân còn tồn tại những lỗ hổng nghiêm trọng trong quy trình khai thác và sử dụng.

Ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc Công ty TNHH Doanh nghiệp xã hội Chống lừa đảo, nhận định rằng các doanh nghiệp hoàn toàn có thể sử dụng dữ liệu cá nhân của khách hàng để gia tăng giá trị dịch vụ và kết nối. Tuy nhiên, việc khai thác dữ liệu phải đảm bảo tính bảo mật, lưu trữ thông tin trên máy chủ tại Việt Nam và thực hiện mã hóa các thông tin nhạy cảm như danh tính khách hàng và tình trạng tài chính.

Để ngăn chặn tình trạng lộ và lọt thông tin cá nhân, đồng thời bảo vệ người dân khỏi nạn lừa đảo, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026. Luật này quy định cụ thể và rõ ràng các khái niệm về dữ liệu cá nhân, bao gồm “dữ liệu cá nhân cơ bản”, “dữ liệu cá nhân nhạy cảm”, và các nguyên tắc xử lý dữ liệu cá nhân. Đặc biệt, luật cấm tuyệt đối hành vi mua bán dữ liệu cá nhân.

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng để thực hiện hiệu quả Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, cơ quan chức năng cần triển khai các giải pháp đồng bộ. Điều này bao gồm việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành chi tiết và dễ thực hiện, xây dựng cơ chế phối hợp giữa các bộ và cơ quan để chia sẻ dữ liệu và cảnh báo sớm vi phạm. Ngoài ra, cần tổ chức các chiến dịch tuyên truyền để nâng cao nhận thức về bảo mật thông tin cá nhân trong cộng đồng. Một kênh tương tác và đường dây nóng để người dân và doanh nghiệp có thể tố giác hành vi vi phạm hoặc khai báo nếu phát hiện dữ liệu của mình bị đánh cắp cũng là cần thiết.

Người dân cũng cần nâng cao cảnh giác và có biện pháp tự bảo vệ mình. Họ nên tránh chia sẻ thông tin cá nhân qua mạng xã hội hoặc các khảo sát không đáng tin cậy. Sử dụng mật khẩu mạnh và không dùng chung mật khẩu cho nhiều tài khoản là một biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Ngoài ra, người dân nên cẩn thận khi mở các liên kết hoặc tập tin đáng ngờ và thường xuyên cập nhật các phần mềm chống virus và bảo mật trên các thiết bị cá nhân của mình.

Ngày 17/7, tại Hải Phòng, Đoàn Đo đạc biên vẽ hải đồ và nghiên cứu biển đã tổ chức một hội nghị tập huấn quan trọng về trí tuệ nhân tạo (AI), chuyển đổi số và phong trào ‘Bình dân học vụ’. Sự kiện này nằm trong khuôn khổ nỗ lực của Đoàn nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng cho cán bộ, chiến sĩ trong bối cảnh hiện đại hóa và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực.

Tham dự Hội nghị có các đồng chí trong Đảng ủy, chỉ huy Đoàn và gần 200 cán bộ, chiến sĩ toàn đơn vị. Tại đây, các chuyên gia đến từ Trường Đại học Hải Phòng, Thạc sĩ Nguyễn Văn Quang và Thạc sĩ Hoàng Văn Lâm, Giảng viên khoa Công nghệ thông tin, đã trình bày và trao đổi về 4 chuyên đề quan trọng. Các chuyên đề bao gồm: Trí tuệ nhân tạo (AI) và những ứng dụng thực tế của AI trong đời sống; Một số giải pháp bảo vệ dữ liệu cá nhân trên môi trường số; Phong trào ‘Bình dân học vụ số’; Chuyển đổi số – Nền tảng cho sự phát triển trong kỷ nguyên số.

Buổi tập huấn đã trang bị kiến thức cơ bản về trí tuệ nhân tạo AI và ứng dụng của AI trong nhiều lĩnh vực như y tế, chăm sóc sức khỏe, giáo dục, an ninh, quốc phòng. Bên cạnh đó, hội nghị cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của dữ liệu trong kỷ nguyên số, các mối đe dọa và rủi ro bảo mật dữ liệu, cũng như các biện pháp bảo đảm an toàn thông tin mạng cho toàn thể quân nhân.

Mục tiêu của buổi tập huấn là giúp cho quân nhân bảo đảm an toàn dữ liệu cá nhân, hệ thống máy tính trong quá trình làm việc tại đơn vị. Qua đó, góp phần nâng cao hiệu quả công tác và khả năng ứng dụng công nghệ trong thực tiễn. Việc tổ chức hội nghị tập huấn này thể hiện sự quan tâm của Đoàn Đo đạc biên vẽ hải đồ và nghiên cứu biển trong việc nâng cao năng lực và kiến thức cho cán bộ, chiến sĩ, đáp ứng nhu cầu của thời đại số.