Quản lý đất đai bền vững là yếu tố then chốt để đảm bảo an ninh lương thực, cân bằng sinh thái và giảm thiểu tác động tiêu cực từ biến đổi khí hậu. Đất đai là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt không gì thay thế được. Tuy nhiên, quá trình sử dụng và quản lý đã làm thay đổi các đặc tính lý học, hóa học của đất.

Nhiều ý kiến cho rằng, công tác quy hoạch và sử dụng đất chưa hợp lý, mất cân đối giữa phát triển đô thị, công nghiệp với bảo tồn thiên nhiên; gia tăng tranh chấp đất đai, thiếu minh bạch trong quản lý và phân bổ nguồn lực. Dữ liệu đất đai chưa đồng bộ, phân tán, thiếu chia sẻ liên thông; tổ chức hành chính còn cồng kềnh, chưa linh hoạt, chậm thích ứng; rủi ro an ninh mạng, thiếu cơ chế phối hợp giữa các ngành…

Để hướng tới một hệ thống quản lý đất đai bền vững, cần có một cách tiếp cận toàn diện, đa chiều và liên ngành đối với những vấn đề thực tiễn đang đặt ra. Tại Hội thảo khoa học Quản lý đất đai toàn quốc lần thứ 3 với chủ đề “Quản lý đất đai bền vững”, các chuyên gia và nhà khoa học đã tập trung thảo luận về những giải pháp và phương hướng để phát triển hệ thống quản lý đất đai bền vững.

PGS.TS Nguyễn Hiếu Trung, Phó Hiệu trưởng Đại học Cần Thơ, cho biết hội thảo là diễn đàn trao đổi học thuật, chia sẻ kết quả nghiên cứu, tăng cường kết nối giữa các nhà khoa học, nhà quản lý, giảng viên, học viên, nghiên cứu sinh và các tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước. Đại học Cần Thơ sở hữu lợi thế và năng lực phát triển nghiên cứu, nổi bật trong lĩnh vực Quản lý đất đai, với hai phòng thí nghiệm: phòng thí nghiệm Tài nguyên đất đai và phòng thí nghiệm GIS – Viễn thám thuộc Bộ môn Tài nguyên đất đai, Khoa Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên quản lý.

Với hệ thống trang thiết bị hiện đại, đồng bộ, hai phòng thí nghiệm không chỉ đáp ứng tốt công tác đào tạo thực hành, mà còn tạo nền tảng vững chắc để phát triển các hướng nghiên cứu liên ngành và ứng dụng thực tiễn cao. Một trong những điểm nổi bật được đề cập tại hội thảo là việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực đất đai.

GS.TS Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, đề xuất ứng dụng trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số trong tất cả các hoạt động của lĩnh vực quản lý đất đai thông qua xây dựng cơ sở dữ liệu và hệ thống thông tin, dự báo và phân tích, giám sát và quản lý, tối ưu hóa quy hoạch đất đai, sử dụng đất theo mục đích, tăng cường dịch vụ công trực tuyến…

Đồng quan điểm trên, PGS.TS Trần Trọng Phương, Trưởng khoa Tài nguyên và Môi trường, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, nhấn mạnh Việt Nam cần chuyển đổi mô hình quản lý đất đai từ thủ công sang số hóa, từ phân tán sang tích hợp; đồng bộ hóa công nghệ – thể chế – tổ chức hành chính; hướng tới mô hình quản trị đất đai: hiện đại – minh bạch – liên thông – bền vững. Việc chuyển đổi số trong quản lý đất đai không chỉ giúp tăng cường hiệu quả quản lý, mà còn giúp giảm thiểu rủi ro và tranh chấp đất đai, từ đó góp phần xây dựng một hệ thống quản lý đất đai bền vững.

Việc xây dựng một hệ thống quản lý đất đai bền vững đòi hỏi sự tham gia tích cực của các cấp chính quyền, các tổ chức xã hội và cộng đồng. Các địa phương cần ưu tiên xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đất đai; nâng cao năng lực quản lý đất đai của chính quyền cơ sở, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa.

Một hệ thống quản lý đất đai bền vững chỉ có thể được xây dựng trên cơ sở cân bằng giữa phát triển kinh tế – xã hội và bảo vệ môi trường. Các hoạt động quản lý đất đai cần được triển khai dựa trên cơ sở đánh giá, phân tích kỹ lưỡng về tác động môi trường và xã hội, nhằm đảm bảo quyền lợi của người dân và cộng đồng.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra mạnh mẽ, việc quản lý đất đai bền vững càng trở nên quan trọng. Việc sử dụng đất hợp lý, hiệu quả không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, mà còn góp phần xây dựng một nền kinh tế xanh, bền vững.

Thông qua Hội thảo khoa học Quản lý đất đai toàn quốc lần thứ 3, các chuyên gia và nhà khoa học hy vọng sẽ đưa ra những giải pháp và phương hướng cụ thể để xây dựng một hệ thống quản lý đất đai bền vững, góp phần đảm bảo an ninh lương thực, cân bằng sinh thái và giảm thiểu tác động tiêu cực từ biến đổi khí hậu. Những nỗ lực này sẽ giúp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu phát triển bền vững, đảm bảo một tương lai tươi sáng cho các thế hệ tương lai.

Các vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) tại Việt Nam hiện đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ các yếu tố an ninh phi truyền thống. Trong đó, biến đổi khí hậu đang diễn ra với tốc độ nhanh và mức độ nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống kinh tế – xã hội của người dân ở khu vực này. Tình hình dịch bệnh, đặc biệt là đại dịch COVID-19, cũng đã gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh kế của đồng bào DTTS. Ngoài ra, di cư tự do, buôn bán người, tội phạm và khủng bố là những vấn đề an ninh đáng quan ngại, đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt và giải pháp căn cơ.

Những thách thức này không chỉ tác động tiêu cực đến an ninh mà còn gây trở ngại cho sự phát triển bền vững ở khu vực DTTS. Chúng làm trầm trọng thêm tình trạng nghèo đói, bất bình đẳng và hạn chế cơ hội phát triển của người dân ở khu vực này. Để giải quyết những thách thức này một cách hiệu quả, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ và chính sách đồng bộ từ các cấp chính quyền. Những chính sách này cần phải toàn diện, không chỉ tập trung vào việc xử lý các vấn đề an ninh mà còn phải gắn với việc cải thiện điều kiện kinh tế – xã hội, bảo đảm an sinh và ổn định cho người dân DTTS.

Đặc thù của từng vùng DTTS cần được quan tâm và lồng ghép trong quá trình xây dựng và thực thi các chính sách. Điều này có nghĩa là các giải pháp cần phải được tùy chỉnh dựa trên điều kiện thực tiễn, văn hóa và nhu cầu cụ thể của từng cộng đồng dân tộc thiểu số. Chỉ khi có những chính sách như vậy, các vùng DTTS mới có thể vượt qua được những thách thức an ninh phi truyền thống và tiếp cận được với các cơ hội phát triển bền vững.

Bảo đảm an sinh, ổn định và phát triển bền vững ở khu vực DTTS không chỉ là một mục tiêu phát triển mà còn góp phần bảo vệ an ninh quốc gia. Trong bối cảnh thế giới đang thay đổi nhanh chóng và phức tạp, việc củng cố an ninh và phát triển ở các khu vực dễ bị tổn thương như DTTS đang trở thành một ưu tiên quan trọng trong chính sách an ninh và phát triển của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Cuối cùng, để thực sự đảm bảo an ninh và phát triển bền vững cho vùng DTTS, cần có sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị, cũng như sự đồng thuận và hỗ trợ của cộng đồng dân tộc thiểu số. Mọi nỗ lực cần được định hướng nhằm tăng cường khả năng tự lực và tự vệ của người dân, cùng với đó là xây dựng một môi trường an ninh và ổn định để phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững.