Ngày 30-7, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công bố thêm 14 di sản được ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó có nghề gốm Mỹ Thiện tại thị trấn Châu Ổ, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi (nay là xã Bình Sơn).
Nghề gốm này được xếp vào loại hình “Nghề thủ công truyền thống” và trở thành một phần quan trọng trong kho tàng di sản văn hóa phi vật thể của quốc gia. Làng gốm Mỹ Thiện có lịch sử hình thành từ thế kỷ XVIII và từng là một làng nghề thủ công truyền thống với hàng chục gia đình chuyên sản xuất đồ gốm.
Các sản phẩm gốm tại đây nổi tiếng với nhiều sản phẩm gia dụng tinh xảo như chum, ghè, vò, thạp, ché, bình vôi, hũ, chậu kiểng, độc bình, bình hoa, lư hương, ấm trà, tượng động vật… Một trong những đặc trưng của gốm Mỹ Thiện là kỹ thuật tráng men với màu sắc phong phú như tím đậm, tím nhạt, da lươn, vàng, vàng ánh xanh ngọc, xanh rêu.
Hoa văn trang trí trên gốm cũng rất đa dạng, thể hiện hình ảnh rồng, phụng, hoa, lá, 12 con giáp… mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống. Trước đây, làng gốm Mỹ Thiện từng được quan Tuần phủ Quảng Ngãi Nguyễn Bá Trác ghi chép trong điều trần gửi vua Bảo Đại.
Các nghệ nhân tại đây từng được vời vào Phủ Chúa Nguyễn để chế tác gốm phục vụ hoàng gia và làm cống phẩm, tặng phẩm. Hiện nay, chỉ còn vợ chồng nghệ nhân Đặng Văn Trịnh và bà Phạm Thị Thu Cúc là người giữ nghề cha ông để lại.
Để thích ứng với thị trường, ông Trịnh đã học hỏi thêm kỹ thuật từ cha mình và phục hồi công thức pha men cổ từ đá núi địa phương. Sản phẩm gốm của ông Trịnh đã được UBND tỉnh Quảng Ngãi công nhận OCOP 3 sao và đang hoàn tất hồ sơ để xét duyệt lên 4 sao.
Cơ sở sản xuất của ông cũng trở thành điểm đến cho du khách, học sinh đến tham quan, trải nghiệm làm gốm. Tỉnh Quảng Ngãi đang hướng đến phát triển du lịch văn hóa làng nghề, gắn kết làng nghề với các tour du lịch văn hóa, du lịch trải nghiệm.
Dự kiến, tỉnh sẽ đầu tư hạ tầng cho làng nghề, xây dựng không gian trưng bày, tạo điểm nhấn gắn với các danh thắng. Giữ gìn di sản không chỉ là bảo tồn một nghề, mà còn là giữ gìn một phần hồn cốt văn hóa dân tộc.
Mỹ Thiện – ngôi làng đỏ lửa suốt hơn hai thế kỷ – đang hồi sinh bằng chính bàn tay, khối óc và tình yêu nghề của những người con xứ Quảng. Việc bảo tồn và phát huy làng nghề gốm truyền thống gắn với phát triển du lịch sẽ giúp tạo ra những cơ hội kinh tế mới cho cộng đồng địa phương, đồng thời góp phần bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
