Một tình trạng đáng quan ngại đang diễn ra trong ngành xuất khẩu nông sản của Việt Nam, khi hàng trăm tấn thanh long, ớt, đậu bắp đang bị mắc kẹt tại các kho lạnh do không thể xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) vì vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Thông tư 12/2025/TT-BNNMT, có hiệu lực từ ngày 1-7-2025, đã chuyển trách nhiệm cấp phép này từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm các địa phương.
。然而, Sở An toàn thực phẩm tại các địa phương, bao gồm cả Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho biết chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong quy định pháp luật. Điều này đã gây ra tình trạng tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp bị mắc kẹt không xuất được sang EU vì thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm.
Theo Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam, có khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá 2,4 triệu USD đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu. Trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu trước đây thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này được chuyển về cho địa phương quản lý.
Trong khi đó, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này. Tại hội nghị tổ chức ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết. Việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.
Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc ‘trong suốt về mặt kỹ thuật’ trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp. Như vậy, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để giải quyết vấn đề này và đảm bảo hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam được diễn ra suôn sẻ.
Trong bối cảnh hiện nay, các doanh nghiệp xuất khẩu cần đặc biệt chú ý đến việc đáp ứng các quy định về an toàn thực phẩm và chất lượng sản phẩm để tránh những rủi ro không đáng có. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần tích cực phối hợp để giải quyết các vướng mắc và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc xuất khẩu hàng hóa. Việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm xuất khẩu cần được thực hiện một cách nhanh chóng và minh bạch để không gây ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp.
Để giải quyết tình trạng này, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ của các cơ quan chức năng, đặc biệt là Sở An toàn thực phẩm các địa phương. Cần rà soát lại các quy định pháp luật và quy trình cấp phép để đảm bảo việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm được thực hiện một cách nhanh chóng và hiệu quả. Đồng thời, cần có các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đáp ứng các quy định về an toàn thực phẩm và chất lượng sản phẩm.
