Tự chủ trong giáo dục nghề nghiệp là một trong những nội dung quan trọng được thảo luận trong Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) do Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố gần đây. Mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp được xem là bước đi cần thiết nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường lao động.
Các chuyên gia và lãnh đạo của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho rằng, tự chủ sẽ mang lại nhiều lợi ích cho các trường nghề. Thạc sĩ Huỳnh Ngọc Hợi, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Phương Đông (Thành phố Đà Nẵng) nhận định, với quyền tự chủ, các trường sẽ có thể chủ động hơn trong việc xây dựng phương án tuyển sinh phù hợp với người học và đặc thù ngành nghề. Điều này sẽ giúp tăng cường sự linh hoạt và khả năng thích ứng của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trước những thay đổi của thị trường lao động.
Tuy nhiên, đi kèm với tự chủ là trách nhiệm giải trình về chất lượng và hiệu quả đào tạo. Tiến sĩ Phạm Văn Tân, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Hà Nội, nhấn mạnh rằng tự chủ chỉ tiêu tuyển sinh sẽ yêu cầu các cơ sở giáo dục nghề nghiệp phải công khai mức học phí và các khoản thu dịch vụ khác cho từng năm học và toàn khóa. Điều này không chỉ giúp người học có thông tin đầy đủ mà còn tạo ra sự minh bạch và trách nhiệm giải trình trong toàn bộ quá trình đào tạo.
Thạc sĩ Nguyễn Khánh Cường, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ Quốc tế LILAMA2 (tỉnh Đồng Nai) đánh giá, việc mở rộng quyền tự chủ giúp trường nghề chủ động hơn trong công tác tuyển sinh và đào tạo. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng cần có thêm chính sách hỗ trợ từ ngân sách nhà nước để sinh viên yên tâm học tập và để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có thể tập trung vào việc nâng cao chất lượng đào tạo.
Mặt khác, Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) cũng đề cập đến việc đưa chức danh giảng viên đồng cơ hữu vào luật. Về vấn đề này, các chuyên gia cho rằng cần định nghĩa rõ về giảng viên đồng cơ hữu để tránh lạm dụng khi mở ngành. Cần có văn bản hướng dẫn cụ thể để nhà trường thuận tiện hơn trong việc tuyển dụng, ký hợp đồng và phân bổ giờ giảng.
Thạc sĩ Huỳnh Ngọc Hợi đề xuất, cần quy định tỷ lệ tối đa giảng viên đồng cơ hữu được tính vào tổng số giảng viên phục vụ cho việc mở ngành hoặc duy trì ngành. Điều này giúp đảm bảo ngành học vẫn có “xương sống” là giảng viên cơ hữu toàn thời gian để duy trì lâu dài.
Nhìn chung, Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) cần tiếp tục được hoàn thiện để tạo ra hệ sinh thái giáo dục nghề nghiệp năng động, linh hoạt, thích ứng cao với sự thay đổi của thị trường lao động và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Việc cân bằng giữa tự chủ và trách nhiệm giải trình, cùng với việc định hướng và hỗ trợ các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, là chìa khóa để nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp tại Việt Nam.
