Xây dựng mô hình tăng trưởng mới đòi hỏi việc phân bổ vốn đầu tư công phải có tính chiến lược và hướng đến các lĩnh vực góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững và lâu dài của nền kinh tế. Trong bối cảnh hiện nay, khi Việt Nam đặt mục tiêu trở thành nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045, việc thiết kế một lộ trình toàn diện để đạt được mục tiêu này là yêu cầu cấp thiết.
Các chuyên gia từ Đại học Kinh tế Quốc dân đề xuất rằng cần thiết phải thiết lập các cơ chế đặc thù để rút ngắn quy trình đầu tư công, từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư đến tổ chức thực hiện, đặc biệt là đối với các dự án quan trọng quốc gia. Điều này không chỉ giúp đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án mà còn đảm bảo rằng các dự án được triển khai một cách hiệu quả và minh bạch. Ngoài ra, cần áp dụng các tiêu chí đánh giá định lượng hiệu quả đầu tư công gắn với mục tiêu tăng trưởng và việc làm, không chỉ tập trung vào tiêu chí tài khóa hoặc giải ngân.
GS.TS Phạm Thế Anh, trong một phát biểu gần đây, đã chỉ ra rằng bài học từ các quốc gia Đông Á thành công đã cho thấy tầm quan trọng của việc triển khai chính sách phát triển đồng bộ và có chiến lược. Nhà nước cần có định hướng mạnh mẽ hơn trong việc xác định các ngành kinh tế mũi nhọn, xây dựng kế hoạch phát triển dài hạn và tạo chính sách hỗ trợ cụ thể về thuế, tín dụng, môi trường kinh doanh. Chính sách ưu tiên phát triển các ngành xuất khẩu có giá trị gia tăng cao được coi là hướng đi chiến lược để nâng cao hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững.
Đầu tư công hiệu quả và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cũng là yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Để làm được điều này, cần thiết phải thiết lập tiêu chí phân bổ vốn rõ ràng, khách quan để đảm bảo hiệu quả của đầu tư công. Cơ chế quản lý đầu tư công cũng cần được đổi mới theo hướng thiết lập cơ chế giám sát, đánh giá độc lập, phản hồi chính sách linh hoạt với trách nhiệm giải trình cao hơn.
Để đầu tư công có thể đóng vai trò ‘vốn mồi’, kích thích đầu tư của nhiều thành phần kinh tế, cần tập trung vào các dự án có tính lan tỏa cao. Hoàn thiện khung pháp lý cho PPP (đối tác công-tư), chuẩn hóa quy trình đấu thầu và phân bổ rủi ro trong các dự án hạ tầng trọng điểm cũng là yêu cầu cần thiết để thu hút đầu tư và đảm bảo sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
PGS.TS Nguyễn Ngọc Sơn nhấn mạnh vai trò định hướng của Nhà nước trong việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Việc phân rõ hai nhóm chức năng: quyết sách chính trị do Đảng đưa ra, vấn đề kỹ trị giao cho nhà nước pháp quyền là cần thiết. Ưu tiên hàng đầu hiện nay là phải tăng cường năng lực của nhà nước để có thể điều phối, quản lý hiệu quả trong một nền kinh tế ngày càng trở nên phức tạp.
Mở biên chính sách theo hướng vùng hóa cũng là hướng đi quan trọng trong việc thúc đẩy liên kết vùng và phát triển kinh tế. Việc sáp nhập các địa phương, xóa bỏ cấp trung gian sẽ tạo ra những dư địa mới cho liên kết vùng, nhưng cũng đặt ra những thách thức về quản trị địa phương trên không gian lãnh thổ rộng lớn hơn. Để biến tiềm năng đó thành hiện thực tăng trưởng, cần đồng thời ‘mở biên chính sách theo hướng vùng hóa’ một cách mạnh mẽ, kịp thời và quyết liệt.
